LESS(1) General Commands Manual LESS(1) NAZWA less - przeciwienstwo more SKLADNIA less -? less --help less -V less --version less [-[+]aABcCdeEfFgGiIJKLmMnNqQrRsSuUVwWX~] [-b rozmiar] [-h wiersze] [-jwiersz] [-k plikklu] [-{oO} pliklog] [-p wzor] [-P zacheta] [-t tag] [-T pliktagow] [-x tab,...] [-y wiersze] [-[z] wiersze] [-# przesuniecie] [+[+]polecenie] [--] [plik]... (Alternatywna skladnie, z dlugimi nazwami opcji, opisano w czesci OPCJE). OPIS less jest programem podobnym do more(1), ale pozwalajacym na poruszanie sie w tyl w pliku tak samo jak w przod. less nie musi tez czytac calego pliku wejsciowego przed rozpoczeciem, tak wiec przy duzych plikach wejsciowych uruchamia sie szybciej niz edytory tekstu takie jak vi(1). less uzywa bazy termcap (w niektorych systemach terminfo), tak wiec moze pracowac na szeregu terminali. Istnieje nawet ograniczona obsluga terminali drukujacych (na terminalu drukujacym, wiersze, ktore powinny zostac wypisane na gorze ekranu, sa poprzedzone daszkiem). Polecenia oparte sa zarowno na more jak i vi. Polecenia mozna poprzedzic liczba dziesietna, zwana N w opisach ponizej. Liczba ta jest uzywana przez niektore polecenia, jak to zaznaczono. POLECENIA W ponizszych opisach, ^X oznacza Control-X, ESC oznacza klawisz ESCAPE; na przyklad ESC-v oznacza dwuznakowa sekwencje ESC, potem "v". h lub H Pomoc: wyswietla podsumowanie tych polecen. Jesli zapomni sie wszystkich innych polecen, nalezy zapamietac wlasnie to. SPACJA lub ^V lub f lub ^F Przewija w przod o N wierszy, domyslnie jedno okno (zob. opcja -z ponizej). Jesli N wynosi wiecej niz rozmiar ekranu, wyswietlany jest tylko ostatni pelny ekran. Ostrzezenie: niektore systemy uzywaja ^V jako specjalnego znaku doslownosci. z Jak SPACJA, ale jesli podano N, staje sie nowym rozmiarem okna. ESC-SPACE Jak spacja, ale przewija o pelna wielkosc ekranu, nawet jesli po drodze osiagnie koniec pliku. ENTER lub RETURN lub ^N lub e lub ^E lub j lub ^J Przewija w przod o N wierszy, domyslnie jeden. Wyswietlanych jest wszystkie N wierszy, nawet jesli N wynosi wiecej niz wielkosc ekranu. d lub ^D Przewija w przod o N wierszy, domyslnie polowe wielkosci ekranu. Jesli podano N, staje sie ono nowa wartoscia domyslna dla kolejnych polecen d i u. b lub ^B lub ESC-v Przewija w tyl o N wierszy, domyslnie jedno okno (zob. opcja -z ponizej). Jesli N wynosi wiecej niz rozmiar ekranu, wyswietlana jest tylko ostatnia wielkosc ekranowa. w Jak ESC-v, ale jesli podano N, staje sie ono nowym rozmiarem okna. y lub ^Y lub ^P lub k lub ^K Przewija w tyl o N wierszy, domyslnie jeden. Wyswietlanych jest wszystkie N wierszy, nawet jesli N wynosi wiecej niz wielkosc ekranu. Ostrzezenie: niektore systemy uzywaja ^Y jako specjalnego znaku kontroli zadan. u lub ^U Przewija w tyl o N wierszy, domyslnie polowe wielkosci ekranu. Jesli podano N, staje sie ono nowa wartoscia domyslna dla kolejnych polecen J Jak j, lecz kontynuuje przewijanie poza koniec pliku. K lub Y Jak k, lecz kontynuuje przewijanie poza poczatek pliku. ESC-) lub STRZALKA_W_PRAWO Przewija poziomo N znakow w prawo, domyslnie o polowe szerokosci ekranu (zob. opcja -#). Jesli podano liczbe N, to staje sie ona domyslna dla przyszlych polecen STRZALKA_W_PRAWO i STRZALKA_W_LEWO. Podczas przewijania tekstu dziala to tak, jakby byla wlaczona opcja -S (ucinania wierszy). ESC-( lub STRZALKA_W_LEWO Przewija poziomo N znakow w prawo, domyslnie o polowe szerokosci ekranu (zob. opcja -#). Jesli podano liczbe N, to staje sie ona domyslna dla przyszlych polecen STRZALKA_W_PRAWO i STRZALKA_W_LEWO. ESC-} lub ^STRZALKA_W_PRAWO Przewija poziomo w prawo, aby pokazac najdluzszy wyswietlany wiersz. ESC-{ lub ^STRZALKA_W_LEWO Przewija poziomo w lewo, wracajac do pierwszej kolumny. r lub ^R lub ^L Odswieza ekran. R Odswieza ekran, odrzucajac wszelkie wejscie z bufora. Oznacza to przeladowanie biezacego pliku. Uzyteczne jesli plik zmienia sie w trakcie ogladania. F Przewija w przod, i probuje nadal odczytywac gdy osiagnieto koniec pliku. Normalnie polecenia tego uzywano by znajdujac sie juz na koncu pliku. Jest to metoda monitorowania ogona pliku ktory wlasnie rosnie podczas ogladania (zachowanie to jest podobne do polecenia tail -f). Aby zatrzymac oczekiwanie na kolejne dane, nalezy wprowadzic znak przerwania (zwykle ^C). W systemach obslugujacych poll(2) mozna uzyc rowniez ^X lub znaku podanego opcja --intr. Jesli wejscie jest potokiem i stosowana jest opcja --exit-follow-on-close, less automatycznie przestanie oczekiwac na dane, gdy strona wejsciowa potoku zostanie zamknieta. ESC-F Jak F, lecz gdy tylko odnaleziony zostanie wiersz pasujacy do ostatniego wzorca wyszukiwania, jest to sygnalizowane dzwonkiem terminala, a przewijanie w przod zatrzymuje sie. g lub < lub ESC-< Przechodzi do wiersza numer N w pliku, domyslnie pierwszego (poczatku pliku). (Ostrzezenie: moze to byc powolne jesli N jest duze). G lub > lub ESC-> Przechodzi do wiersza numer N w pliku, domyslnie na koniec pliku. (Ostrzezenie: moze to byc powolne jesli N jest duze lub jesli N jest niepodane, a czytane jest standardowe wejscie zamiast pliku). ESC-G Jak G, lecz gdy nie poda sie liczby N, a wejscie jest standardowym wejsciem, przechodzi do ostatniego zbuforowanego wiersza. p lub % Przechodzi do pozycji N procent w pliku. N powinno zawierac sie miedzy 0 a 100 i moze zawierac kropke dziesietna. P Przechodzi do wiersza zawierajacego przesuniecie bajtowe N w pliku. { Jesli w wierszu wyswietlanym na gorze ekranu znajduje sie otwierajacy nawias klamrowy, polecenie { przejdzie do odpowiadajacego mu prawego nawiasu. Pasujacy zamykajacy nawias klamrowy jest umieszczany na dole ekranu. Jesli w wierszu na gorze ekranu znajduje sie wiecej niz jeden nawias klamrowy, mozna uzyc liczby N okreslajacej N-ty nawias w wierszu. } Jesli w wierszu wyswietlanym na dole ekranu znajduje sie zamykajacy nawias klamrowy, polecenie } przejdzie do odpowiadajacego mu prawego nawiasu. Pasujacy otwierajacy nawias klamrowy jest umieszczany na gorze ekranu. Jesli w wierszu na dole ekranu znajduje sie wiecej niz jeden nawias klamrowy, mozna uzyc liczby N okreslajacej N-ty nawias w wierszu. ( Jak {, ale odnosi sie do nawiasow okraglych, a nie klamrowych ) Jak }, ale odnosi sie do nawiasow okraglych, a nie klamrowych [ Jak {, ale odnosi sie do nawiasow kwadratowych, a nie klamrowych ] Jak }, ale odnosi sie do nawiasow kwadratowych, a nie klamrowych ESC-^F Po ktorym nastepuja dwa znaki, zachowuje sie jak {, ale uzywa tych dwoch znakow jako odpowiednio nawiasu otwierajacego i zamykajacego. Na przyklad, "ESC ^F < >" mozna uzyc do przejscia do >, ktore odpowiada < wyswietlanemu w wierszu na gorze ekranu. ESC-^B Po ktorym nastepuja dwa znaki, zachowuje sie jak }, ale uzywa tych dwoch znakow jako odpowiednio nawiasu otwierajacego i zamykajacego. Na przyklad, "ESC ^B < >" mozna uzyc do przejscia do w tyl do <, ktore odpowiada > wyswietlanemu w wierszu na dole ekranu. m Po ktorym nastepuje dowolna mala lub wielka litera, oznaczajac pierwszy wyswietlany wiersz ta litera. Jesli wyswietlana jest kolumna stanu za pomoca opcji -J, bedzie tam odnotowany oznaczony wiersz. M Zachowuje sie jak m, lecz oznaczany jest ostatni, a nie pierwszy wyswietlany wiersz. ' (Pojedynczy apostrof) Plus dowolna mala lub wielka litera: powraca do pozycji zaznaczonej uprzednio ta litera. Plus kolejny pojedynczy cudzyslow: wraca do pozycji, w ktorej wykonano ostatnia "duze" polecenie przemieszczania sie. Plus ^ lub $, skacze odpowiednio na poczatek lub koniec pliku. Znaczniki pozycji sa zachowywane przy otwieraniu nowego pliku, tak wiec polecenia ' mozna uzyc do przelaczania miedzy plikami wejsciowymi. ^X^X Tak jak pojedynczy apostrof. ESC-m Plus dowolna mala lub wielka litera; usuwa oznaczenie identyfikowane ta litera. /wzorzec Szuka w przod w pliku N-tego wiersza zawierajacego wzorzec. N domyslnie rowna sie jeden. Wzorzec to wyrazenie regularne rozpoznawane przez biblioteke wyrazen regularnych dostarczana przez system uzytkownika. Domyslnie, szukanie jest wrazliwe na wielkosc znakow (rozroznia sie wielkie i male litery); mozna to zmienic opcja -i. Szukanie zaczyna sie od pierwszego wyswietlanego wiersza (ale zob. opcje -a i -j, ktore to zmieniaja). Pewne znaki maja specjalne znaczenie jesli wprowadzono je na poczatku wzorca; zmieniaja one typ szukania, a nie sa traktowane jako czesc wzorca: ^N lub ! Szuka wierszy, ktore Nie pasuja do wzorca. ^E lub * Szuka w wielu plikach. To znaczy, jesli szukanie doszlo do konca (End) biezacego pliku bez znalezienia dopasowania, ciagnie sie ono dalej w kolejnym pliku z listy podanej w wierszu polecen. ^F lub @ Zaczyna szukac od pierwszego wiersza pierwszego (First) pliku z listy z wiersza polecen, niezaleznie od tego, co aktualnie wyswietlane jest na ekranie, oraz ustawien opcji -a i -j. ^K Podswietla kazdy tekstu, ktory pasuje do wzorca na biezacym ekranie, ale bez przesuwania sie do pierwszego dopasowania (od Keep = utrzymaj biezaca pozycje). ^R Nie interpretuje metaznakow wyrazen regularnych. Wykonuje proste porownanie tekstowe. ^S Po ktorym nastepuje cyfra N z zakresu od 1 do 5. Jako pasujacy do wzorca bedzie uwazany tylko tekst posiadajacy niepuste dopasowanie do N-tego podwzorca (Subpatern) ujetego w nawiasy (obslugiwane tylko, gdy less zbudowano z jedna z bibliotek wyrazen regularnych: posix, pcre lub pcre2). Mozna podac kilka modyfikatorow ^S, aby dopasowac wiecej niz jeden podwzorzec. ^W Zawija (Wrap) wobec biezacego pliku. To znaczy, jesli szukanie doszlo do konca biezacego pliku bez znalezienia dopasowania, ciagnie sie ono dalej od pierwszego wiersza biezacego pliku, az do wiersza, z ktorego je rozpoczeto. Jesli ustawiony jest modyfikator ^W, modyfikator ^E jest ignorowany. ?wzorzec Szuka w tyl w pliku N-tego wiersza zawierajacego wzorzec. Szukanie zaczyna sie od ostatniego wyswietlanego wiersza (lecz zob. opcje -a i -j, ktore to zmieniaja). Pewne znaki maja specjalne znaczenie, jak w poleceniu /: ^N lub ! Szuka wierszy, ktore Nie pasuja do wzorca. ^E lub * Szuka w wielu plikach. To znaczy, jesli szukanie doszlo do poczatku biezacego pliku bez znalezienia dopasowania, ciagnie sie ono dalej w poprzednim pliku z listy podanej w wierszu polecen. ^F lub @ Zaczyna szukanie od ostatniego wiersza ostatniego pliku z listy z wiersza polecen, niezaleznie od tego co aktualnie wyswietlane jest na ekranie, oraz ustawien opcji -a i -j. ^K Jak w szukaniu w przod. ^R Jak w szukaniu w przod. ^S Jak w szukaniu w przod. ^W Zawija (Wrap) wobec biezacego pliku. To znaczy, jesli szukanie doszlo do poczatku biezacego pliku bez znalezienia dopasowania, ciagnie sie ono dalej od ostatniego wiersza biezacego pliku, az do wiersza, z ktorego je rozpoczeto. ESC-/wzorzec To samo co "/*". ESC-?wzorzec To samo co "?*". n Powtarza poprzednie szukanie, dla N-tego wiersza zawierajacego ostatni wzorzec. Jesli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez ^N, szukanie jest wykonywane dla N-tego wiersza Nie zawierajacego wzorca. Jesli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez ^E, szukanie ciagnie sie przez nastepny (lub poprzedni) plik, jesli nie wystarczyl plik biezacy. Jesli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez ^R, szukanie wykonywane jest bez uzycia wyrazen regularnych. Jesli poprzednie szukanie bylo zmodyfikowane przez ^F lub ^K, nie wystepuje zaden efekt. N Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku. ESC-n Powtarza poprzednie szukanie, ale przekraczajac granice plikow. Efekt jest taki sam, jak gdyby poprzednie szukanie zmodyfikowano przez *. ESC-N Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku i przekraczajac granice plikow. ESC-u Cofa (Undo) podswietlanie szukania. Wylacza podswietlanie lancuchow pasujacych do biezacego wzoru szukania. Jesli podswietlenie juz jest wylaczone z powodu poprzedniego polecenia ESC-u, wlacza je z powrotem. Podswietlenie wlaczy tez kazde polecenie szukajace (mozna je tez wylaczyc przelaczajac opcje -G; wowczas polecenia szukajace nie wlaczaja go z powrotem). ESC-U Jak ESC-u lecz ponadto usuwa zachowany wzorzec wyszukiwania. Jesli wlaczona jest kolumna stanu za pomoca opcji -J, usuwa to wszystkie oznaczenia dopasowanych wyszukiwan w kolumnie stanu. &wzorzec Wyswietla jedynie wiersze pasujace do wzorca; wiersze niepasujace nie sa wyswietlane. Jesli wzorzec jest pusty (jesli wpisze sie &, a potem od razu ENTER), wszelkie filtrowanie jest wylaczane i wyswietlane sa wszystkie wiersze. Gdy filtrowanie jest aktywne, na poczatku zachety wyswietlany jest znak et (&), jako przypomnienie, ze niektore wiersze pliku moga byc ukryte. Mozna podac kilka polecen &, wowczas wyswietlone beda jedynie wiersze pasujace do wszystkich wzorcow. Pewne znaki maja specjalne znaczenie, jak w poleceniu /: ^N lub ! Wyswietla tylko wiersze, ktore Nie pasuja do wzorca. ^R Nie interpretuje metaznakow wyrazen regularnych. Wykonuje proste porownanie tekstowe. :e [nazwa_pliku] Oglada nowy plik. Jesli brakuje nazwy pliku, plik "biezacy" (zob. polecenia :n i :p ponizej) z listy plikow z wierszu polecen jest ogladany na nowo. Znak procentu (%) w nazwie pliku zastepowany jest nazwa pliku biezacego. Znak kratki (#) jest zastepowany nazwa poprzednio ogladanego pliku. Jednak dwa kolejne znaki procentu sa po prostu zastepowane pojedynczym znakiem procentu. Pozwala to na wprowadzenie nazwy pliku zawierajacej w nazwie znak procentu. Podobnie, dwa kolejne znaki kratki sa zastepowane pojedynczym znakiem kratki. Nazwa pliku wstawiana jest do listy plikow z wiersza polecen, tak aby mozna ja bylo obejrzec kolejnymi poleceniami :n i :p. Jesli nazwa pliku sklada sie z kilku plikow, wszystkie one sa wstawiane do listy plikow i ogladany jest pierwszy z nich. Jesli nazwa pliku zawiera jedna lub wiecej spacji, cala nazwa musi byc ujeta w cudzyslowy (zob. tez opcja -"). ^X^V lub E To samo co :e. Uwaga: niektore systemy uzywaja ^V jako specjalnego znaku doslownosci. W takich systemach uzycie ^V moze byc niemozliwe. :n Oglada nastepny plik (z listy plikow podanej w wierszu polecen). Jesli podano liczbe N, wyswietlany jest N-ty nastepny plik. :p Oglada poprzedni plik (z listy plikow podanej w wierszu polecen). Jesli podano liczbe N, wyswietlany jest N-ty poprzedni plik. :x Oglada pierwszy plik z listy plikow podanej w wierszu polecen. Jesli podano liczbe N, wyswietlany jest N-ty plik na liscie. :d Usuwa biezacy plik z listy plikow. t Przechodzi do nastepnego tagu (znacznika), jesli dla biezacego wystapilo wiecej niz jedno dopasowanie. Tagi omowiono dokladniej w opisie opcji -t. T Przejscie do poprzedniego tagu, jesli dla biezacego wystapilo wiecej niz jedno dopasowanie. = lub ^G lub :f Wypisuje pewne informacje o pliku wlasnie ogladanym, w tym jego nazwe oraz numer wiersza i przesuniecie bajtowego dolnego wyswietlanego wiersza. Jesli to mozliwe, wypisywana jest takze dlugosc pliku, ilosc wierszy w pliku oraz procentowa wielkosc pliku ponad ostatnim wyswietlanym wierszem. - Plus jedna lub wiecej opcji wiersza polecen (zob. OPCJE ponizej): zmienia ustawienie tej opcji i wypisuje komunikat opisujacy nowe ustawienie. Jesli bezposrednio po kresce zostanie wprowadzone ^P (CONTROL-P), to ustawienie danej opcji jest zmieniane, ale bez wypisywania komunikatu. Jesli opcja ma wartosc liczbowa (jak -b lub -h) lub lancuchowa (jak -P lub -t), wartosc mozna wprowadzic tuz po literze opcji. Jesli nie wprowadzono nowej wartosci, wypisywany jest komunikat o biezacym ustawieniu i nic nie ulega zmianie. -- Jak polecenie -, ale przyjmuje jako argument dluga nazwe opcji (zob. OPCJE ponizej), a nie pojedyncza litere opcji. Po wpisaniu nazwy opcji konieczne jest wcisniecie klawisza ENTER lub RETURN. ^P bezposrednio po drugiej kresce eliminuje wypisywanie komunikatu opisujacego nowe ustawienie, tak jak w poleceniu -. -+ Plus jedna z liter opcji wiersza polecen; przywraca opcje do ustawienia domyslnego i wypisuje komunikat opisujacy nowe ustawienie (polecenie "-+X" dokonuje tego samego co opcja "-+X" w wierszu polecen). Nie dziala to dla opcji majacych wartosc lancuchowa. --+ Jak polecenie -+, ale pobiera dluga nazwe opcji zamiast pojedynczej litery opcji. -! Plus jedna z liter opcji wiersza polecen; ustawia opcje na wartosc przeciwna ustawieniu domyslnego i wypisuje komunikat opisujacy nowe ustawienie. Nie dziala to dla opcji majacych wartosc liczbowa lub lancuchowa. --! Jak polecenie -!, ale pobiera dluga nazwe opcji zamiast pojedynczej litery opcji. _ (podkreslenie) Plus jedna z liter opcji wiersza polecen; wypisuje komunikat opisujacy biezace ustawienie tej opcji. Nie zmienia ustawienia. __ (podwojone podkreslenie) Jak polecenie _ (podkreslenie), ale pobiera dluga nazwe opcji zamiast pojedynczej litery opcji. Po wpisaniu nazwy opcji trzeba nacisnac klawisz ENTER lub RETURN. +polecenie Powoduje, ze podane polecenie jest wykonywane za kazdym razem, gdy ogladany jest nowy plik. Na przyklad, +G powoduje, ze less zaczyna wyswietlanie kazdego pliku od konca zamiast od poczatku. V Wypisuje numer biezacej wersji less. q lub Q lub :q lub :Q lub ZZ Konczy dzialanie less. Nastepujace szesc polecen moga, ale nie musza byc prawidlowe, zaleznie od biezacej instalacji. v Wywoluje edytor do edycji wlasnie ogladanego pliku. Edytor pobierany jest pobierany ze zmiennej srodowiskowej VISUAL, jesli ta jest okreslona, lub EDITOR, jesli VISUAL nie jest okreslona, a w kazdym razie domyslnie "vi", jesli ani VISUAL ani EDITOR jest okreslona. Zob. tez omowienie LESSEDIT po sekcji o ZNAKACH ZACHETY ponizej. ! polecenie-powloki Wywoluje powloke i wykonuje podane polecenie powloki. Znak procentu (%) jest zastepowany nazwa biezacego pliku. Znak kratki (#) jest zastepowany nazwa poprzednio ogladanego pliku. "!!" powtarza ostatnie polecenie powloki. "!" bez polecenia wywoluje po prostu powloke. W systemach uniksowych, nazwa powloki pobierana jest ze zmiennej srodowiskowej SHELL, a w kazdym razie domyslnie "sh". W systemach MS-DOS i OS/2, powloka jest zwykly procesor polecen. # polecenie-powloki Podobne do polecenia "!", lecz polecenie jest rozwijane w ten sam sposob co lancuch zachety. Przykladowo, nazwa biezacego pliku bylaby oznaczona jako "%f". | polecenie-powloki przedstawia dowolna litere-znacznik. Przesyla przez potok sekcje podanego pliku do podanego polecenia powloki. Sekcja pliku, ktora ma zostac przeslana to ta znajdujaca sie miedzy pozycja oznaczona litera a biezacym ekranem. Objety jest caly biezacy ekran, niezaleznie od tego, czy oznaczona pozycja znajduje sie przed, czy za biezacym ekranem. moze tez rownac sie ^ lub $, oznaczajac odpowiednio poczatek lub koniec pliku. Jesli rowna sie . lub znakowi nowego wiersza, przesylany jest biezacy ekran. s nazwa_pliku Zapisuje wejscie do pliku. Dziala to tylko wtedy, gdy wejscie jest potokiem, a nie zwyczajnym plikiem. ^X Gdy wyswietlany jest komunikat "Waiting for data" (oczekiwanie na dane), na przyklad w trakcie polecenia F, wcisniecie ^X przerwie czekanie przez less i wroci do zachety. Moze to spowodowac zinterpretowanie tej sytuacji przez less w ten sposob, ze plik konczy sie w biezacym polozeniu, co z kolei moze zmusic do uzycia polecenia R lub F, aby zobaczyc nastepne dane. Opcja --intr mozna zmienic domyslny znak ^X. Polecenie to dziala jedynie w systemach obslugujacych funkcje poll(2). W systemach bez poll(2), mozna w zamian skorzystac ze znaku przerwania (zwykle ^C). OPCJE Opcje wiersza polecen sa opisane ponizej. Wiekszosc opcji mozna zmieniac w trakcie dzialania less, uzywajac polecenia "-". Niektore opcje mozna podac w jednej z dwu postaci: albo kreski z pojedyncza litera albo dwu kresek z nastepujaca po nich dluga nazwa opcji. Dlugie nazwy opcji mozna skracac, o ile skrot jest jednoznaczny. Na przyklad, --quit-at-eof mozna skrocic do --quit, ale nie do --qui, poniewaz na --qui zaczynaja sie zarowno --quit-at-eof, jak i --quiet. Niektore z dlugich nazw opcji zapisane sa wielkimi literami, jak --QUIT-AT-EOF, odrozniane od --quit-at-eof. Takie nazwy wymagaja wielkiej tylko pierwszej litery, reszta moze byc podana malymi lub wielkimi. Na przyklad, --Quit-at-eof jest rownowaznikiem --QUIT-AT-EOF. Opcje pobierane sa takze ze zmiennej srodowiskowej LESS. Na przyklad, zeby uniknac pisania "less -options ..." za kazdym wywolaniem less, mozna napisac w csh: setenv LESS "-options" lub, jesli uzywa sie sh: LESS="-options"; export LESS W MS-DOS nie sa potrzebne cudzyslowy, ale nalezy zastapic wszystkie znaki procentu w lancuchu opcji podwojnymi znakami procentu. Zmienna srodowiskowa analizowana jest przed wierszem polecen, tak wiec opcje wiersza polecen uniewazniaja zmienna LESS. Jesli jakas opcja pojawia sie w zmiennej LESS, mozna przywrocic jej wartosc domyslna poprzedzajac w wierszu polecen opcje znakami "-+". Niektore opcje, takie jak -k lub -D wymagaja lancucha, ktory wystepuje po literze opcji. Lancuch takiej opcji jest uwazany za zakonczony, gdy odnaleziony zostanie znak dolara ($). Na przyklad, mozna ustawic dwie opcje -D w nastepujacy sposob: LESS="Dn9.1$Ds4.1" Jesli podano wczesniej opcje --use-backslash, to mozna umiescic literalny znak dolara lub odwrotnego ukosnika, poprzedzajac je odwrotnym ukosnikiem. Jesli nie zastosowano opcji --use-backslash, to odwrotne ukosniki nie sa traktowane w specjalny sposob i nie da sie podac znaku dolara w lancuchu opcji. -? lub --help Opcja ta wyswietla podsumowanie polecen akceptowanych przez less (to samo co polecenie h). Zaleznie od tego, jak uzywana powloka interpretuje znak zapytania, moze byc koniecznym zacytowanie go, jako "-\?". -a lub --search-skip-screen Domyslnie, wyszukiwanie w przod rozpoczyna sie od gory wyswietlanego ekranu, a wyszukiwanie wstecz rozpoczyna sie od dolu wyswietlanego ekranu (za wyjatkiem powtarzanego wyszukiwania, wywolywanego poleceniami n lub N, ktore rozpoczynaja sie, odpowiednio, po lub przed wierszem "docelowym"; wiecej o wierszu docelowym przy opisie opcji -j). Opcja -a powoduje, ze wyszukiwanie w przod rozpocznie sie od dolu wyswietlanego ekranu, a wyszukiwanie wstecz rozpocznie sie od gory wyswietlanego ekranu, czyli pominiete beda wszelkie wiersze wyswietlone na ekranie. -A lub --SEARCH-SKIP-SCREEN Powoduje, ze wszelkie wyszukiwania w przod (nie tylko wyszukiwania, ktore nie sa powtarzane) rozpoczynaja sie po wierszu docelowym, a wszelkie wyszukiwania wstecz rozpoczynaja sie tuz przed wierszem docelowym. Wyszukiwania w przod pomina zatem czesc wyswietlanego ekranu (od pierwszego wiersza do wiersza docelowego wlacznie). Analogicznie, wyszukiwanie wstecz pominie wyswietlany ekran od ostatniego wiersza do wiersza docelowego wlacznie. Bylo to domyslne zachowanie programu less w wersjach wczesniejszych niz 441. -bn lub --buffers=n Podaje, w kilobajtach (1024 bajtow), ilosc pamieci na buforowanie, jakiej less uzyje dla kazdego pliku. Domyslnie dla kazdego pliku uzywany jest bufor 64 KB (chyba ze plik jest potokiem - zob. opcja -B). Uzycie opcji -b powoduje, ze zamiast tego dla kazdego pliku zostanie uzyty bufor o wielkosci n kilobajtow. Jesli n wynosi -1, to bufory sa nieograniczone, to znaczy, do pamieci moze byc wczytany caly plik. -B lub --auto-buffers Domyslnie, kiedy dane sa odczytywane z potoku, bufory sa alokowane automatycznie, w miare potrzeby. Jesli przez potok czytana jest duza ilosc danych, moze to spowodowac zaalokowanie znacznej ilosci pamieci. Opcja -B wylacza owa automatyczna alokacje buforow dla potokow, tak ze przydzielane jest im tylko 64 KB (lub wielkosc bufora podana opcja -b). Uwaga: uzywanie -B moze spowodowac nieprawidlowe wyswietlanie, poniewaz w pamieci trzymana jest tylko ostatnio ogladana czesc danych z potoku; wszelkie poprzednie dane sa tracone. Utracone znaki sa wyswietlane jako znaki zapytania. -c lub --clear-screen Powoduje ze pelne odswiezania ekranu sa rysowane od gornego wiersza w dol. Domyslnie, pelne odswiezania ekranu sa dokonywane poprzez przewijanie z dolu ekranu. -C lub --CLEAR-SCREEN Jak -c, dla kompatybilnosci ze starszymi wersjami less. -d lub --dumb Opcja -d wylacza komunikat o bledzie wyswietlany zwykle jesli terminal jest niemy, to jest, brakuje w nim waznych zdolnosci, takich jak mozliwosc odswiezania ekranu lub przewijania w tyl. Opcja -d nie zmienia w kazdym razie zachowania less na niemym terminalu. -Dxkolor lub --color=xkolor Zmienia kolor roznych czesci wyswietlanego tekstu. x jest pojedynczym znakiem wybierajacym typ tekstu, ktorego kolor jest ustawiany: B Znaki binarne. C Znaki sterujace (Control). E Bledy i komunikaty informacyjne (Error). H Wiersze i kolumny naglowka, ustawiane za pomoca opcji --header. M Oznaczenia literowe z kolumny stanu (Mark). N Numery wierszy wlaczone opcja -N. P Zachety (Prompt). R Znak rscroll (obcinania wierszy). S Wyniki wyszukiwania (Search). 1-5 Tekst w wynikach wyszukiwania dopasowany do od pierwszego do piatego podwzorca ujetego w nawiasy. Kolorowanie podwzorcow dziala wylacznie, jesli less zbudowano z jedna z bibliotek wyrazen regularnych: posix, pcre lub pcre2. W Podswietlenie wlaczone opcja -w. d Tekst pogrubiony. k Tekst migajacy. s Tekst standardowy. u Tekst podkreslony. Wielkich liter oraz cyfr mozna uzyc jedynie, jesli wlaczono opcje --use-color. Jesli poda sie kolor tekstu za pomoca wielkich i malych liter, pierwszenstwo maja wielkie litery. Na przyklad, komunikaty o bledach sa zwykle wysylane jako tekst na standardowym wyjsciu. Jesli zarowno "s", jak i "E" otrzymaja kolor, kolor "E" bedzie stosowal sie do komunikatow o bledach, a kolor "s" do innych tekstow na standardowym wyjsciu. Litery "d" i "u" odnosza sie do tekstu pogrubionego i podkreslonego utworzonego przez przebicie znakami backspace (zob. opcje -U), a nie do tekstu korzystajacego z sekwencji cytowania ANSI, czyli opcji -R. Po malej literze mozna dopisac + aby wskazac, ze oprocz podanego koloru, font ma byc zmieniony wedle zwyklych regul. Na przyklad -Dug wyswietli podkreslony tekst jako zielony bez podkreslenia; kolor zielony zastapil zwykle formatowanie podkreslajace. Natomiast -Du+g wyswietli podkreslony tekst jako zielony i podkreslony. color jest albo 4-bitowym lancuchem kolorow, albo 8-bitowym lancuchem kolorow: 4-bitowy lancuch kolorow sklada sie z zera, jednego lub dwoch znakow, gdzie pierwszy kolor jest kolorem pierwszego planu, a drugi podaje kolor tla: b niebieski (blue) c cyjan g zielony (green) k czarny (blacK) m magenta r czerwony (red) w bialy (white) y zolty (yellow) Odpowiednia wielka litera wskazuje jasniejszy odcien koloru. Przykladowo -DNGk wyswietli numery wierszy jako jasnozielony tekst na czarnym tle, a -DEbR wyswietli komunikaty o bledach jako niebieski tekst na jasnoczerwonym tle. Jesli jakis znak poda sie jako "-" lub zostanie pominiety, odpowiadajacy kolor jest ustawiany na taki, jak normalnego tekstu. 8--bitowy lancuch kolorow jest jedna lub dwiema dziesietnymi liczbami calkowitymi rozdzielonymi kropka, w ktorej pierwsza liczba okresla kolor pierwszego planu, a druga kolor tla. Kazda liczba jest wartoscia z zakresu od 0 do 255 wlacznie, ktora wybiera wartosc koloru "CSI 38;5" (zob. https://en.wikipedia.org/wiki/ANSI_escape_code#SGR). Jesli ktoras liczbe poda sie jako "-" lub pominie, odpowiadajacy kolor jest ustawiany na taki, jak normalnego tekstu. W wersjach less na MS-DOS-ie, kolory 8-bitowe nie sa obslugiwane, wartosci dziesietne sa natomiast interpretowane jako 4-bitowe CHAR_INFO.Attributes (zob. https://docs.microsoft.com/en-us/windows/console/char-info-str). Tylko w systemie MS-DOS: opcji -Da mozna uzyc aby ustawic scisle przetwarzanie sekwencji kolorow ANSI (SGR), gdy uzywana jest opcja -R. Bez ten opcji sekwencje zmieniajace atrybuty tekstu (pogrubianie, podkreslania itd.) moga usunac kolor tekstu. -e lub --quit-at-eof Powoduje ze less automatycznie konczy prace, gdy za drugim razem osiagnie koniec pliku. Domyslnie, jedyna metoda wyjscia z less jest polecenie "q". -E lub --QUIT-AT-EOF Powoduje, ze less automatycznie konczy prace, gdy tylko osiagnie koniec pliku. -f lub --force Wymusza otwieranie plikow nieregularnych (plik nieregularny to katalog lub specjalny plik urzadzenia). Wylacza rowniez komunikat ostrzegawczy gdy otwierany jest plik binarny. Domyslnie less odmowi otwarcia pliku nieregularnego. Prosze zauwazyc, ze niektore systemy operacyjne nie pozwalaja na odczyt katalogow, nawet z opcja -f. -F lub --quit-if-one-screen Powoduje, ze less automatycznie konczy prace, jesli caly plik da sie wyswietlic na jednym ekranie. -g lub --hilite-search Normalnie less podswietla WSZYSTKIE lancuchy, ktore pasuja do ostatniego polecenia szukania. Opcja -g zmienia to zachowanie, kazac podswietlac tylko ten konkretny lancuch, ktory znaleziono ostatnim poleceniem szukania. Moze to spowodowac, ze less bedzie pracowal nieco szybciej niz domyslnie. -G lub --HILITE-SEARCH Opcja -G wylacza wszystkie podswietlania lancuchow znalezionych poleceniami szukania. -hn lub --max-back-scroll=n Okresla maksymalna liczbe wierszy do przewijania w tyl. Jesli koniecznym jest przewiniecie w tyl o wiecej niz n wierszy, ekran jest odswiezany w kierunku w przod. Jesli terminal nie ma mozliwosci przewijania w dol, zakladane jest -h0). -i lub --ignore-case Powoduje, ze szukania ignoruja wielkosc liter; to jest, litery male i wielkie sa uwazane za identyczne. Opcja ta jest ignorowana jesli we wzorcu szukania wystapia jakiekolwiek wielkie litery; innymi slowy, jesli wzorzec zawiera wielkie litery, szukanie nastapi z uwzglednieniem wielkosci liter. -I lub --IGNORE-CASE Jak -i, ale szukania ignoruja wielkosc liter nawet jesli wzor zawiera wielkie litery. -jn lub --jump-target=n Okresla wiersz na ekranie, w ktorym umieszczony ma byc wiersz "docelowy". Wiersz docelowy to wiersz podany dowolnym poleceniem, w celu wyszukania wzorca, przejscia do wiersza o danym numerze, przejscia do danego procentu pliku lub przejscia do danego tagu. Wiersz ekranu mozna podac jako numer, najwyzszy wiersz ekranu ma numer 1, nastepny 2 itd. Numery moga byc ujemne, co okresla wiersze liczone od dolu ekranu: dolny wiersz ekranu to -1, drugi od dolu -2, itd. Alternatywa jest podanie wiersza ekranu jako ulamka wysokosci ekranu, .3 to trzy dziesiate ekranu w dol od pierwszego wiersza itd. Jesli wiersz poda sie jako ulamek, rzeczywisty numer wiersza jest przeliczany, jesli rozmiar okna terminala ulegnie zmianie. Jesli uzyto jakiejs postaci z opcji -j, powtorne wyszukiwania w przod (wywolane klawiszem "n" lub "N") rozpoczynaja sie od wiersza nastepujacego tuz po wierszu docelowym, chyba ze zmieniono to opcja -a lub -A. Przykladowo, jesli uzyje sie "-j4", to wiersz docelowy jest czwartym wierszem ekranu, zatem wyszukiwania w przod rozpoczynaja sie od piatego wiersza ekranu. Jednak wyszukiwania inne niz powtorne (wywolane klawiszem "/" lub "?") zawsze rozpoczynaja sie, odpowiednio, od poczatku lub konca biezacego ekranu. -J lub --status-column Wyswietla kolumne stanu na lewym brzegu ekranu. W kolumnie stanu moze byc wyswietlony jeden z nastepujacych znakow: > Wiersz zostal obciety przez opcje -S, a tekst obciety przez prawa krawedz ekranu zawiera dopasowanie biezacego wyszukiwania. < Wiersz zostal przesuniety w poziomie, a tekst przesuniety za lewa krawedz ekranu zawiera dopasowanie biezacego wyszukiwania. = Wiersz zostal obciety i przesuniety, a dopasowania znajduja sie poza obiema stronami ekranu. * Wystepuja dopasowania w widocznej czesci wiersza, a nie wystepuja po prawej lub lewej jego stronie. a-z, A-Z Wiersz zostal oznaczony wskazana litera, za pomoca polecenia -m. -knazwa_pliku lub --lesskey-file=nazwa_pliku Kaze less otworzyc i zinterpretowac wskazany plik jako plik binarny lesskey(1). Mozna podac wielokrotne opcje -k. Jesli ustawiona jest zmienna srodowiskowa LESSKEY lub LESSKEY_SYSTEM, albo jesli plik lesskey znajduje sie w standardowym miejscu (zob. PRZYPISANIA KLAWISZY), jest on takze uzywany jako plik lesskey. --lesskey-src=nazwa_pliku Kaze less otworzyc i zinterpretowac wskazany plik jako plik zrodlowy lesskey(1). Jesli ustawiona jest zmienna srodowiskowa LESSKEYIN lub LESSKEYIN_SYSTEM, albo jesli plik zrodlowy lesskey znajduje sie w standardowym miejscu (zob. PRZYPISANIA KLAWISZY), jest on takze uzywany jako plik zrodlowy lesskey. Przed wersja 582, konieczne bylo uruchomienie programu lesskey, aby skonwertowac plik zrodlowy lesskey, na plik binarny lesskey, ktorego moglby uzyc less. Nowsze wersje less odczytuja bezposrednio plik zrodlowy lesskey i ignoruja plik binarny, jesli istnieje plik zrodlowy. -K lub --quit-on-intr Powoduje, ze less natychmiast zakonczy dzialanie (ze statusem 2), po wpisaniu znaku przerwania (zwykle ^C). Standardowo znak przerwania powoduje zatrzymanie przez less biezacego dzialania i powrot do znaku zachety. Prosze zauwazyc, ze opcja ta czyni niemozliwym powrot do zachety z polecenia "F". -L lub --no-lessopen Ignoruje zmienna srodowiskowa LESSOPEN (zob. rozdzial PREPROCESOR WEJSCIA ponizej). Opcje te mozna ustawic takze z less, lecz zadziala wowczas tylko do plikow otwieranych pozniej, a nie do biezacego pliku. -m lub --long-prompt Powoduje ze less pokazuje rozwiniety znak zachety (jak more(1)), z procentowa pozycja w pliku. Domyslnie, znakiem zachety less jest dwukropek. -M lub --LONG-PROMPT Powoduje, ze less wyswietla jeszcze bardziej szczegolowa zachete niz more(1). -n lub --line-numbers Wylacza numery wierszy. Wartosc domyslna (uzywanie numerow wierszy) moze spowodowac, ze less bedzie dzialal w niektorych przypadkach wolniej, zwlaszcza z bardzo duzym plikiem wejsciowym. Wylaczenie numerow wierszy opcja -n pozwoli uniknac tego problemu. Uzywanie numerow wierszy oznacza: numer wiersza bedzie wyswietlany w rozwinietym znaku zachety i poleceniu =, a polecenie v przekaze biezacy numer wiersza edytorowi (zob. takze omowienie LESSEDIT i ZNAKOW ZACHETY ponizej). -N lub --LINE-NUMBERS Powoduje, ze na poczatku kazdego wiersza ekranowego wyswietlane sa numery wierszy. -onazwa_pliku lub --log-file=nazwa_pliku Powoduje, ze less podczas przegladania otrzymanego wejscia kopiuje je do wskazanego pliku. Dziala to tylko wtedy gdy plik wejsciowy jest potokiem, a nie zwyklym plikiem. Jesli podany plik juz istnieje, less zapyta o potwierdzenie przed nadpisaniem go. -Onazwa_pliku lub --LOG-FILE=nazwa_pliku Opcja -O jest podobna do -o, ale nadpisze istniejacy plik bez pytania o potwierdzenie. Jesli nie podano pliku logu, opcji -o i -O mozna uzyc z wnetrza less do jego okreslenia. Bez nazwy pliku, beda one po prostu podawac nazwe pliku logu. Polecenie "s" jest rownowazne podaniu -o z wnetrza less. -pwzorzec lub --pattern=wzorzec Opcja -p w wierszu polecen jest rownowazna podaniu wzorca +/wzorzec; to znaczy, nakazuje less aby rozpoczal od pierwszego wystapienia wzorzec w pliku. -Pzacheta lub --prompt=zacheta Daje metode przystosowania trzech stylow znaku zachety do wlasnych upodoban. Normalnie umieszcza sie ja w zmiennej srodowiskowej LESS, zamiast wpisywac po kazdym poleceniu less. Taka opcja musi byc albo ostatnia opcja w zmiennej LESS, albo byc zakonczona znakiem dolara. -Ps plus lancuch zmienia domyslna (krotka) zachete na ten lancuch. -Pm zmienia srednia (-m) zachete. -PM zmienia dluga (-M) zachete. -Ph zmienia zachete na ekranie pomocy. -P= zmienia komunikat wypisywany poleceniem =. -Pw zmienia komunikat wypisywany podczas oczekiwania na dane (w poleceniu "F"). Wszystkie lancuchy zachety skladaja sie z sekwencji liter i specjalnych sekwencji ucieczki. Szczegoly opisano w sekcji ZNAKI ZACHETY. -q lub --quiet lub --silent Powoduje srednio "ciche" dzialanie: dzwonek terminala nie dzwoni jesli probowano przewinac poza koniec pliku lub przed jego poczatek - jesli terminal ma "dzwonek wizualny", jest on uzywany zamiast zwyklego. Dzwonek zadzwoni przy niektorych innych bledach, jak wpisywanie niewlasciwych znakow. Domyslnym ustawieniem jest dzwonienie we wszystkich takich przypadkach. -Q lub --QUIET lub --SILENT Powoduje calkowite "ciche" dzialanie: nigdy nie uzywa dzwonka terminala. Jesli terminal ma "dzwonek wizualny", jest on uzywany we wszystkich przypadkach, gdy doszloby do zadzwonienia. -r lub --raw-control-chars Powoduje wyswietlanie nieprzetworzonych, "surowych" znakow sterujacych. Domyslnie znaki sterujace (zlozone z Ctrl) wyswietlane sa z uzyciem notacji z daszkiem; na przyklad, Control-A (osemkowo 001) wyswietlane jest jako "^A" (z pewnymi wyjatkami opisanymi przy opcji -U). Uwaga: gdy uzywana jest opcja -r, less nie potrafi zachowac faktycznego wygladu ekranu (poniewaz to zalezy od tego, jak ekran reaguje na kazdy rodzaj znaku sterujacego). Moga wiec wystapic rozne problemy z wyswietlaniem, jak dzielenie dlugich wierszy w niewlasciwym miejscu. NIE ZALECA SIE KORZYSTANIA Z OPCJI -r. -R lub --RAW-CONTROL-CHARS Jak -r, jedynak w postaci "surowej" wyswietlane sa jedynie sekwencje ANSI zmieniajacych kolory oraz sekwencje odnosnikow OSC 8. W przeciwienstwie do -r, wyglad ekranu jest poprawnie zachowywany, o ile w pliku nie wystepuja inne sekwencje ucieczki niz tu opisane. Sekwencje zmieniajace kolory sa obslugiwane tylko, gdy kolor zmienia sie w pojedynczym wierszu, a nie pomiedzy wierszami. Innymi slowy, poczatek kazdego wiersza przyjmuje sie jako zwykly (niekolorowany), niezaleznie od sekwencji ucieczki w poprzednich wierszach. Do celow zachowania wygladu ekranu zaklada sie, ze zadna z tych sekwencji nie przesuwa kursora. Odnosniki OSC 8 sa sekwencjami w postaci: ESC ] 8 ; ... \7 Sekwencja konczaca moze byc albo znak BEL (dzwonka tj. \7) albo dwuznakowa sekwencja "ESC \". Sekwencje ANSI zmieniajace kolory sa sekwencjami w postaci: ESC [ ... m gdzie "..." to zero lub wiecej znakow opisujacych kolor. Przypisujac zmiennej srodowiskowej LESSANSIENDCHARS liste znakow, ktore moga konczyc sekwencje ANSI sterujace kolorem, mozna zmusic less do akceptowania w tej roli znakow innych niz "m". Natomiast przypisujac zmiennej srodowiskowej LESSANSIMIDCHARS liste znakow, ktore moga pojawic sie miedzy ESC a m, mozna zmusic less do akceptowania w tym miejscu innych znakow niz standardowe. -s lub --squeeze-blank-lines Powoduje scisniecie kolejnych pustych wierszy w pojedynczy pusty wiersz. Uzyteczne przy ogladaniu wyjscia programu nroff. -S lub --chop-long-lines Powoduje, ze wiersze dluzsze niz szerokosc ekranu sa ucinane, a nie zawijane. To jest, reszta dlugiego wiersza, ktorego czesc nie miesci sie w szerokosci ekranu nie jest wyswietlana, do momentu wcisniecia STRZALKI_W_PRAWO. Domyslnie dlugie wiersze sa zawijane; to znaczy, reszta wyswietlana jest w nastepnym wierszu. Zob. tez opcje --wordwrap. -ttag lub --tag=tag Opcja -t, plus zaraz po niej TAG, bedzie edytowac plik zawierajacy ow tag. Azeby to dzialalo, musi byc dostepna informacja o tagach, na przyklad, w biezacym katalogu moze znajdowac sie plik zwany "ctags", zbudowany uprzednio poleceniem ctags(1) lub jakims rownowaznym. Jesli ustawiono zmienna srodowiskowa LESSGLOBALTAGS, to jej wartosc uwazana jest za nazwe polecenia zgodnego z global(1), ktore zostanie wykonane w celu znalezienia tagu. (Zob. http://www.gnu.org/software/global/global.html). Opcja -t moze byc podana rowniez z wnetrza less (poleceniem -), jako metoda ogladniecia nowego pliku. Polecenie ":t" jest rownowazne podaniu -t z wnetrza less. -Tplik_tagow lub --tag-file=plik_tagow Podaje plik tagow, ktory nalezy uzyc zamiast "tags". -u lub --underline-special Powoduje, ze znaki backspace i powroty karetki sa traktowane jako znaki drukowalne; to jest, posylane sa one na terminal jesli pojawia sie w wejsciu. -U lub --UNDERLINE-SPECIAL Powoduje, ze znaki backspace, tabulacje, powroty karetki i "znaki formatujace" (wedle definicji Unikodu) sa traktowane jako znaki sterujace; to jest, obslugiwane sa one jak przy podaniu opcji -r. Domyslnie, jesli nie podano ani -u ani -U, znaki backspace wystepujace obok znaku podkreslenia sa traktowane specjalnie; wyswietlany jest podkreslony tekst, z uzyciem sprzetowego podkreslania terminala. Takze znaki backspace wystepujace miedzy dwoma identycznymi znakami sa traktowane specjalnie: wyswietlany jest tekst nadpisany, z uzyciem sprzetowego pogrubienia terminala. Pozostale wystapienia backspace sa usuwane, razem z poprzedzajacym znakiem. Powroty karetki, po ktorych nastepuje nowy wiersz sa usuwane. Inne powroty karetki obslugiwane sa jak przy podaniu opcji -r. Znaki formatowania Unikodu, takie jak znacznik kolejnosci bajtow (Byte Order Mark) sa przesylane na terminal. Tekst, ktory jest nadpisany lub podkreslony mozna przeszukiwac, jesli nie dziala ani opcja -u ani opcja -U. Zob. tez opcje --proc-backspace, --proc-tab i --proc-return. -V lub --version Wyswietla numer wersji less. -w lub --hilite-unread Tymczasowo podswietla pierwszy "nowy" wiersz po ruchu w przod o pelna strone. Pierwszy "nowy" wiersz to wiersz wystepujacy bezposrednio po tym, ktory znajdowal sie poprzednio na samym dole ekranu. Podswietlany jest takze wiersz docelowy po poleceniach g lub p. Przy nastepnym poleceniu powodujacym ruch, podswietlenie jest usuwane. Jesli dziala opcja --status-line, podswietlany jest caly wiersz (na szerokosc ekranu). W innych przypadkach, podswietlany jest jedynie tekst w tym wierszu, chyba ze dziala opcja -J - wowczas podswietlana bedzie tylko kolumna stanu. -W lub --HILITE-UNREAD Tak jak -w, ale tymczasowo podswietla pierwszy nowy wiersz po kazdym poleceniu ruchu o wiecej niz jeden wiersz. -xn,... lub --tabs=n,... Ustawia pozycje tabulacji. Jesli podano tylko jedno n, to pozycje tabulacji sa ustawiane na wielokrotnosciach n. Jezeli podano wiecej wartosci, oddzielonych przecinkami, tabulacje ustawiane sa na tych pozycjach, a nastepnie w tym samym odstepie, co ostatnie dwie. Na przyklad, "-x9,17" ustawi tabulacje na pozycjach 9, 17, 25, 33, itd. Domyslna wartoscia n jest 8. -X lub --no-init Wylacza wysylanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji terminala z termcap. Jest to czasami pozadane, jezeli lancuch deinicjalizacyjny robi cos niepotrzebnego, jak czyszczenie ekranu. -yn lub --max-forw-scroll=n Okresla maksymalna liczbe wierszy do przesuniecia w przod. Jesli koniecznym jest przesuniecie o wiecej niz n wierszy, zamiast tego odswiezany jest ekran. Opcji -c lub -C mozna uzyc do odswiezenia ekranu od jego gory, jesli jest to pozadane. Domyslnie kazdy ruch w przod powoduje przewijanie. -zn lub --window=n lub -n Zmienia domyslny rozmiar okna przewijania na n wierszy. Domyslnie jeden pelny ekran. Do zmiany rozmiaru okna mozna tez uzyc polecen z oraz w. "z" mozna opuscic dla kompatybilnosci z niektorymi wersjami more(1). Jesli podana liczba n jest ujemna, oznacza to n wierszy mniej niz biezacy rozmiar ekranu. Na przyklad, jesli ekran ma 24 wiersze, -z-4 ustawia okno przewijania na 20 wierszy. Jesli ekran zostanie rozszerzony do 40 wierszy, okno przewijania automatycznie zmieni sie na 36 wierszy. -"cc lub --quotes=cc Zmienia znak cytujacy w nazwach plikow. Moze to byc konieczne przy nazywaniu pliku zawierajacego zarowno znaki spacji jak i cudzyslowy. Jesli nastepuje po niej pojedynczy znak, zmienia ona znak cytujacy na tenze znak. Nazwa pliku zawierajaca spacje powinna odtad byc otoczona tym znakiem, a nie cudzyslowami. Jesli nastepuja po niej dwa znaki, zmienia ona znak otwierajacy cytowanie na znak pierwszy, a zamykajacy na drugi. Nazwa pliku zawierajaca spacje powinna odtad byc poprzedzona znakiem otwierajacym i zakonczona znakiem zamykajacym. Prosze zauwazyc, ze nawet jesli zmieniono znaki cytujace, opcja ta pozostaje jako -" (myslnik plus cudzyslow). -~ lub --tilde Normalnie wiersze poza koncem pliku wyswietlane sa jako zawierajace pojedyncze znaki tyldy (~). Ta opcja powoduje, ze beda wyswietlane jako puste wiersze. -# lub --shift Okresla domyslna liczbe pozycji do przewiniecia w poziomie za pomoca polecen STRZALKA_W_PRAWO i STRZALKA_W_LEWO. Jesli poda sie wartosc zero, ustawia domyslna liczbe pozycji na polowe szerokosci ekranu. Alternatywa jest podanie tej liczby jako ulamka szerokosci ekranu, zaczynajac od kropki dziesietnej: .5 to pol szerokosci ekranu, .3 to trzy dziesiate szerokosci ekranu itd. Jesli liczbe poda sie jako ulamek, rzeczywista liczba pozycji do przewiniecia jest przeliczana, jesli rozmiar okna terminala ulegnie zmianie. --exit-follow-on-close Przy uzywaniu polecenia "F" na potoku, less automatycznie przestanie oczekiwac na wiecej danych, gdy strona wejsciowa potoku zostanie zamknieta. --file-size Gdy poda sie opcje --file-size, less okresli rozmiar pliku bezzwlocznie po jego otwarciu. Polecenie "=" wyswietli wowczas liczbe wierszy pliku. Zazwyczaj nie jest to dokonywane, poniewaz moze byc powolne, gdy plik wejsciowy nie jest przeszukiwalny (np. jest potokiem) i jest duzy. --follow-name Zazwyczaj, gdy nazwa pliku wejsciowego zostanie zmieniona podczas wykonywania polecenia F, less bedzie kontynuowal wyswietlanie zawartosci pierwotnego pliku, niezaleznie od faktu zmiany jego nazwy. Jesli uzyje sie --follow-name, podczas wykonywania polecenia F, less bedzie co jakis czas probowal ponownie otworzyc dany plik uzywajac jego nazwy. Jesli operacja ta powiedzie sie, a plik jest innym plikiem niz pierwotny (co oznacza, ze utworzono nowy plik o tej samej nazwie co pierwotny plik (teraz ze zmieniona nazwa)), less wyswietli zawartosc nowego pliku. --header=N[,M] Okresla liczbe wierszy i kolumn naglowka wyswietlanych na ekranie. Wartosc moze miec postac "N,M" gdzie N i M sa liczbami calkowitymi, co ustawi liczbe wierszy naglowka na N, a liczbe kolumn naglowka na M; albo moze byc pojedyncza liczba "N" ustawiajaca liczbe kolumn naglowka na N, a liczbe kolumn naglowka na zero; albo moze wynosic ",M", co ustawia liczbe kolumn naglowka na M, a liczbe wierszy naglowka na 0. Gdy N jest niezerowe, pierwszych N wierszy ekranu jest zastepowanych pierwszymi N wierszami pliku, niezaleznie od ogladanej czesci pliku. Gdy M jest niezerowe, znaki wyswietlane na poczatku kazdego wiersza sa zastepowane przez M pierwszych znakow wiersza, nawet gdy reszta wiersza jest przewinieta w poziomie. Jesli N lub M wynosi zero, less przestanie wyswietlac, odpowiednio, wiersze lub kolumny naglowka (prosze zauwazyc, ze moze byc konieczna zmiana ustawienia opcji -j, aby upewnic sie, ze wiersz docelowy nie jest przesloniety przez wiersz(e) naglowka). --incsearch Kolejne polecenia wyszukiwania beda "przyrostowe" ("incremental") tj. less bedzie przechodzil do nastepnego wiersza zawierajacego wzorzec wyszukiwania po kazdym wpisywanym znaku wzorca. --intr=z Uzywa znaku z zamiast ^X do przerwania odczytu, gdy wyswietlany jest komunikat "Waiting for data". z musi byc znakiem ASCII; to jest miec wartosc pomiedzy 1 a 127 wlacznie. Do przekazania znaku sterujacego mozna posluzyc sie daszkiem (^)), po ktorym nalezy podac pojedynczy znak. --line-num-width=n Ustawia minimalna szerokosc pola numeru wiersza, stosowanego gdy dziala opcja -N, na n znakow. Wartosc domyslna to 7. --modelines=n Przed wyswietleniem pliku, less odczyta pierwszych n wierszy, starajac sie odnalezc modeline (wiersz trybu) kompatybilny z vimem. Gdy n wynosi zero, less nie probuje odnalezc wierszy modeline. Uzywajac modeline, sam plik moze okreslac pozycje tabulatorow, jakie maja byc stosowane przy jego wyswietlaniu. Wiersz modeline zawiera, w dowolnym miejscu wiersza, nazwe programu ("vi", "vim", "ex" lub "less"), nastepnie dwukropek, po ktorym moze wystapic slowo "set" i na koniec zero lub wiecej ustawien opcji. Jesli wystapi slowo "set", ustawienia opcji sa rozdzielone spacjami i koncza sie na pierwszym dwukropku. Jesli slowo "set" nie wystepuje, ustawienia opcji moga byc rozdzielone spacjami lub dwukropkami. Slowo "set" jest wymagane, gdy nazwa programu jest "less", lecz jest opcjonalne, gdy nazwa programu jest jedna z trzech pozostalych. Jesli jakies ustawienie opcji ma postac "tabstop=n" lub "ts=n", to pozycje tabulatorow sa ustawiane automatycznie tak, jak gdyby podano opcje --tabs=n. Prawidlowe wartosci n opisano przy opcji --tabs. --mouse Wlacza wprowadzanie mysza: przewijanie kolkiem myszy w dol przemieszcza sie w przod pliku, przewijanie w gore przemieszcza sie wstecz pliku, klikniecie ustawia znacznik "#" na wiersz, na ktory kliknieto. Liczbe przewijanych wierszy za pomoca kolka myszy mozna ustawic opcja --wheel-lines. Wejscie myszy dziala tylko na terminalach obslugujacych zglaszanie myszy X11 i w wersji less na Windowsa. --MOUSE Jak --mouse, lecz kierunek przewijania za pomoca kolka myszy jest odwrocony. --no-keypad Wylacza wysylanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji bloku klawiszy numerycznych terminala. Jest to czasami pozadane, jezeli lancuchy inicjujace/deinicjujace powoduja zachowanie sie klawiatury numerycznej w niepozadany sposob. --no-histdups Jesli na liscie historii istnieje juz lancuch identyczny jak wprowadzany lancuch wyszukiwania lub nazwa pliku, istniejaca kopia jest usuwana z listy historii przed dodaniem nowej. W ten sposob podany lancuch pojawi sie na liscie historii jedynie jeden raz. Bez tej opcji lancuch moze pojawiac sie wielokrotnie. --no-number-headers Wierszom naglowka (zdefiniowanym za pomoca opcji --header) nie przypisuje sie numerow wierszy. Wiersz o numerze 1 otrzyma pierwszy wiersz wystepujacy po wierszach naglowka. --no-search-headers Wyszukiwania nie obejmuja wierszy i kolumn naglowka. --no-vbell Wylacza wizualny dzwonek terminala. --proc-backspace Jesli jest ustawiona, znaki backspace sa obslugiwane, jak gdyby nie ustawiono opcji -u, ani -U. Oznacza to, ze znak backspace przylegly do znaku podkreslenia spowoduje wyswietlenie tekstu jako podkreslonego, a znak backspace pomiedzy dwoma identycznymi znakami spowoduje wyswietlenie tekstu jako pogrubionego. Opcja ta przeslania opcje -u i -U, co pozwala na kontrole wyswietlania znakow backspace niezaleznie od tabulatorow i powrotow karetki. Jesli opcja nie jest ustawiona, wyswietlanie znakow backspace kontroluja opcje -u i -U. --PROC-BACKSPACE Jesli jest ustawiona, znaki backspace sa obslugiwane, jak gdyby ustawiono opcje -U tj. sa traktowane jako znaki sterujace. --proc-return Jesli jest ustawiona, znaki powrotu karetki sa obslugiwane, jak gdyby nie ustawiono opcji -u, ani -U. Oznacza to, ze powrot karetki wystepujacy bezposrednio przed znakiem nowego wiersza jest usuwany. Opcja ta przeslania opcje -u i -U, co pozwala na kontrole wyswietlania powrotow karetki niezaleznie od znakow backspace i tabulatorow. Jesli opcja nie jest ustawiona, wyswietlanie powrotow karetki kontroluja opcje -u i -U. --PROC-RETURN Jesli jest ustawiona, znaki powrotu karetki sa obslugiwane, jak gdyby ustawiono opcje -U tj. sa traktowane jako znaki sterujace. --proc-tab Jesli jest ustawiona, tabulatory sa obslugiwane, jak gdyby nie ustawiono opcji -U. Oznacza to, ze tabulatory sa przeksztalcane na spacje. Opcja ta przeslania opcje -U, co pozwala na kontrole wyswietlania tabulatorow niezaleznie od znakow backspace i powrotow karetki. Jesli opcja nie jest ustawiona, wyswietlanie tabulatorow kontroluje opcja -U. --PROC-TAB Jesli jest ustawiona, tabulatory sa obslugiwane, jak gdyby ustawiono opcje -U tj. sa traktowane jako znaki sterujace. --redraw-on-quit Przy konczeniu pracy, po wyslaniu lancucha deinicjalizacji terminala, odswieza calkowicie ostatni ekran. Na terminalach, w ktorych lancuch deinicjalizacji powoduje przelaczenie terminala z alternatywnego ekranu, powoduje to pozostawienie widocznego ostatniego widoku biezacego pliku, po zakonczeniu pracy less. --rscroll=z Opcja ta zmienia znak uzywany do oznaczania przycietych wierszy. Moze zaczynac sie dwuznakowym wskaznikiem atrybutu, takim jak przy LESSBINFMT. Jesli nie ma wskaznika atrybutu, uzywane jest standardowe wyjscie. Jesli ustawi sie go na "-", przycinane wiersze nie sa oznaczane. --save-marks Zapisuje oznaczenia w pliku historii, dzieki czemu sa one zachowywane pomiedzy roznymi wywolaniami less. --search-options=... Ustawia domyslne modyfikatory wyszukiwania. Wartosc jest lancuchem jednego lub wiecej ze znakow: E, F, K, N, R lub W. Ustawienie ich ma taki sam wplyw, jak wprowadzenie danego znaku sterujacego na poczatku kazdego wzorca wyszukiwania. Przykladowo, ustawienie --search-options=W jest rownowazne wprowadzaniu ^W na poczatku kazdego kazdego wzorca. Wartosc moze zawierac rowniez cyfre od 1 do 5, co ma taki sam wplyw, jak wprowadzenie ^S z ta cyfra na poczatku kazdego wzorca wyszukiwania. Wartosc "-" wylacza wszystkie domyslne modyfikatory. --show-preproc-errors Jesli preprocesor utworzy dane, a nastepnie wyjdzie z niezerowym kodem zakonczenia, less wyswietli ostrzezenie. --status-col-width=n Ustawia szerokosc kolumny stanu, gdy dziala opcja -J. Domyslnie sa to 2 znaki. --status-line Jesli wiersz jest oznaczony, podswietlany jest caly wiersz (a nie tylko kolumna stanu). Podswietla rowniez cale wiersze, ktorych podswietlenie wynika z uzycia opcji -w. Jesli uzywana jest opcja --use-color, to wiersze nie sa podswietlane, tylko kolorowane. --use-backslash Opcja zmienia interpretacje opcji wystepujacych za nia. Za opcja --use-backslash, wszelkie znaki odwrotnego ukosnika w lancuchu opcji sa usuwane, a nastepny znak jest traktowany literalnie. Pozwala to na umieszczenie znaku dolara w lancuchach opcji. --use-color Wlacza kolorowanie tekstu w wielu miejscach. Do zmiany kolorow sluzy opcja -D. Kolorowanie tekstu dziala wylacznie, jesli terminal obsluguje sekwencje ucieczki kolorowania ANSI (zgodnie z definicja w ECMA-48 SGR; zob. https://www.ecma-international.org/publications-and-standards/standards/ecma-48). --wheel-lines=n Ustawia liczbe wierszy przewijanych za pomoca kolka myszy, gdy dziala opcja --mouse lub --MOUSE. Domyslnie jest to 1 wiersz. --wordwrap Gdy nie korzysta sie z opcji -S, kazdy wiersz bedzie zawijany na spacji albo tabulacji, gdy to tylko mozliwe, dzieki czemu slowa nie beda dzielone pomiedzy dwa wiersze. Domyslnym zachowaniem jest zupelny brak zawijania. -- Argument wiersza polecen "--" oznacza koniec argumentow opcji. Wszelkie argumenty nastepujace po nim sa interpretowane jako nazwa pliku. Moze byc to przydatne przy ogladaniu pliku ktorego nazwa zaczyna sie od "-" lub "+". + Jesli opcja wierszu polecen zaczyna sie od +, reszta opcji uwazana jest za poczatkowe polecenie less. Na przyklad, +G mowi less, aby zaczal od konca pliku zamiast od poczatku, a +/xyz mowi mu, aby zaczal od pierwszego wystapienia "xyz" w pliku. W przypadku szczegolnym, + dziala jak +g, to jest, rozpoczyna wyswietlanie od okreslonego numeru wiersza (zob. jednak zastrzezenie przy poleceniu g powyzej). Jesli opcja zaczyna sie od ++, poczatkowe polecenie odnosi sie do kazdego ogladanego pliku, nie tylko pierwszego. Polecenia + opisywanej powyzej mozna tez uzyc do ustawienia (lub zmiany) polecenia poczatkowego dla kazdego pliku. WIERSZ EDYCJI Gdy wprowadzany jest wiersz polecen u dolu ekranu (na przyklad nazwa pliku dla polecenia :e, albo wzor dla polecenia szukajacego), do manipulowania nia mozna uzyc pewnych klawiszy. Wiekszosc polecen ma forme alternatywna w [nawiasach kwadratowych], ktorej mozna uzyc jesli jakis klawisz nie istnieje na danej klawiaturze (prosze zauwazyc, ze postaci zaczynajace sie od ESC moga nie dzialac w niektorych systemach MS-DOS i Windows, poniewaz ESC jest znakiem kasowania wiersza). Kazdy z tych specjalnych klawiszy mozna wprowadzic doslownie poprzedzajac go znakiem doslownosci, ^V lub ^A. Sam odwrotny ukosnik mozna tez wprowadzic doslownie, wprowadzajac dwa odwrotne ukosniki. STRZALKA_W_LEWO [ ESC-h ] Przesuwa kursor jedno miejsce w lewo. STRZALKA_W_PRAWO [ ESC-l ] Przesuwa kursor jedno miejsce w prawo. ^STRZALKA_W_LEWO [ ESC-b lub ESC-STRZALKA_W_LEWO ] (To znaczy, CONTROL i STRZALKA_W_LEWO rownoczesnie). Przesuwa kursor o jedno slowo w lewo. ^STRZALKA_W_PRAWO [ ESC-w lub ESC-STRZALKA_W_LEWO ] (To znaczy, CONTROL i STRZALKA_W_LEWO rownoczesnie). Przesuwa kursor o jedno slowo w prawo. HOME [ ESC-0 ] Przesuwa kursor na poczatek wiersza. END [ ESC-$ ] Przesuwa kursor na koniec wiersza. BACKSPACE Usuwa znak na lewo od kursora lub anuluje polecenie jesli wiersz polecen jest pusty. DELETE lub [ ESC-x ] Usuwa znak pod kursorem. ^BACKSPACE [ ESC-BACKSPACE ] (To znaczy, CONTROL i BACKSPACE rownoczesnie). Usuwa jedno slowo na lewo od kursora. ^DELETE [ ESC-X lub ESC-DELETE ] (To znaczy, CONTROL i DELETE rownoczesnie). Usuwa slowo pod kursorem. STRZALKA_W_GORE [ ESC-k ] Pobiera poprzedni wiersz z poleceniem. Jesli wpisze sie jakis tekst, a nastepnie wcisnie STRZALKE_W_GORE, pobrane bedzie poprzednie polecenie zaczynajace sie od tego tekstu. STRZALKA_W_DOL [ ESC-j ] Pobiera nastepny wiersz z poleceniem. Jesli wpisze sie jakis tekst, a nastepnie wcisnie STRZALKE_W_DOL, pobrane bedzie nastepne polecenie zaczynajace sie od tego tekstu. TAB (znak tabulacji) Uzupelnia czesciowa nazwe pliku, znajdujaca sie na lewo od kursora. Jesli pasuje ona do wiecej niz jednej nazwy pliku, do wiersza polecen wprowadzane jest pierwsze dopasowanie. Powtorne TABulatory przelaczaja cyklicznie pozostale nazwy plikow. Jesli dokonczona nazwa pliku jest katalogiem, dolaczany jest do niej "/" (w systemach MS-DOS dolaczany jest "\"). Do okreslenia innego znaku, ktory nalezy dolaczyc do nazwy katalogu, moze byc uzyta zmienna srodowiskowa LESSSEPARATOR. BACKTAB [ ESC-TAB ] Tak jak TAB, ale przelacza pasujace nazwy plikow w odwrotnym porzadku. ^L Uzupelnia czesciowa nazwe pliku na lewo od kursora. Jesli pasuje ona do wiecej niz jednej nazwy pliku, do wiersza polecen wprowadzane sa wszystkie dopasowania (jesli sie mieszcza). ^U (Unix i OS/2) lub ESC (MS-DOS) Usuwa caly wiersz polecenia lub anuluje polecenie jesli wiersz polecen jest pusty. Jesli zmieniono znak line-kill w Uniksie na cos innego niz ^U, zamiast ^U bedzie uzywany tenze znak. ^G Usuwa caly wiersz z poleceniem i wraca do glownej zachety. PRZYPISANIA KLAWISZY Mozna zdefiniowac swoje polecenia programu less, tworzac plik zrodlowy lesskey. Plik ten okresla zestaw klawiszy polecen oraz akcje powiazana z kazdym klawiszem. Mozna rowniez zmienic klawisze wiersza edycji (zob. WIERSZ EDYCJI) i ustawic zmienne srodowiskowe uzywane przez less. Wiecej szczegolow na temat formatu pliku lesskey(1) znajduje sie w jego podreczniku systemowym. Jesli ustawiona jest zmienna srodowiskowa LESSKEYIN, less uzywa jej [wartosci] jako nazwy pliku zrodlowego lesskey. W przeciwnym razie, less szuka pliku zrodlowego lesskey w standardowym miejscu. W systemach uniksowych less szuka pliku lesskey zwanego "$XDG_CONFIG_HOME/lesskey" lub "$HOME/.config/lesskey". W systemach MS-DOS i Windows less szuka pliku lesskey zwanego "$HOME/_lesskey", a jesli go tam nie znalazl, pliku lesskey zwanego "_lesskey" w kazdym katalogu okreslonym przez zmienna srodowiskowa PATH. W systemach OS/2 less szuka pliku lesskey zwanego "$HOME/lesskey.ini", a jesli go tam nie znalazl, pliku lesskey zwanego "lesskey.ini" w kazdym katalogu okreslonym przez zmienna srodowiskowa INIT, a jesli i tam go nie znalazl, szuka pliku lesskey zwanego "lesskey.ini" w kazdym katalogu okreslonym przez zmienna srodowiskowa PATH. Przypisania klawiszy mozna takze umiescic w ogolnosystemowym pliku zrodlowym lesskey. Jesli dany klawisz zdefiniowano zarowno w pliku systemowym, jak i w lokalnym, to priorytet maja przypisania lokalne. Jesli ustawiono zmienna srodowiskowa LESSKEYIN_SYSTEM, less uzywa jej jako nazwy systemowego pliku z przypisaniami klawiszy. W przeciwnym razie szuka go w standardowym miejscu: w systemach uniksowych jest to plik /usr/local/etc/syslesskey (jednak jesli less skompilowano z katalogiem przeznaczonym na konfiguracje systemu innym niz niz /usr/local/etc, to w nim wlasnie znajdzie sie plik sysless). W systemach MS-DOS i Windows, ogolnosystemowym plikiem lesskey jest c:\_syslesskey. W systemach OS/2, ogolnosystemowym plikiem lesskey jest c:\syslesskey.ini. Poprzednie wersje less (przed v582) korzystaly z plikow lesskey w formacie binarnym, utworzonych przez program lesskey. Obecnie nie ma koniecznosci uzywania programu lesskey. PREPROCESOR WEJSCIA Dla less mozna zdefiniowac "preprocesor wejscia". Zanim less otwiera jakis plik, daje najpierw zdefiniowanemu preprocesorowi wejscia szanse zmodyfikowania sposobu w jaki wyswietlana jest zawartosc pliku. Preprocesor wejscia to po prostu wykonywalny program (lub skrypt powloki), ktory zapisuje zawartosc pliku do innego pliku, zwanego plikiem zastepujacym. Nastepnie wyswietlana jest zawartosc pliku zastepujacego, zamiast pliku oryginalnego. Uzytkownikowi bedzie sie jednak wydawac, ze otwarty zostal oryginalny plik; to znaczy, less wyswietli oryginalna nazwe pliku jako nazwe biezacego pliku. Preprocesor wejscia otrzymuje jeden argument wiersza polecen, oryginalna nazwe pliku wprowadzona przez uzytkownika. Powinien on stworzyc plik zastepujacy, a kiedy zakonczy prace, wypisac nazwe pliku zastepujacego na swoje standardowe wejscie. Jesli preprocesor wejscia nie wypisze nazwy pliku zastepujacego, less uzywa pliku oryginalnego, jak zwykle. Preprocesor wejscia nie jest wywolywany przy ogladaniu standardowego wejscia. Aby przygotowac jakis preprocesor, prosze ustawic zmienna srodowiskowa LESSOPEN na wiersz polecen, ktory wywola ten preprocesor. Ten wiersz polecen powinien zawierac jedno wystapienie lancucha "%s", ktory zostanie zastapiony nazwa pliku podczas wywolania polecenia preprocesora. Gdy less zamyka plik otworzony tym sposobem, wywola inny program, zwany postprocesorem wejscia, ktory moze dokonac wszelkich pozadanych dzialan czyszczacych (jak usuwanie pliku zastepujacego stworzonego przez LESSOPEN). Aby przygotowac jakis preprocesor, nalezy ustawic zmienna srodowiskowa LESSCLOSE na wiersz polecen, ktora wywola dany postprocesor. Ten wiersz polecen moze zawierac dwa wystapienia lancucha "%s"; pierwsze zostanie zastapione oryginalna nazwa pliku, a drugie nazwa pliku zastepujacego wypisanego przez LESSOPEN. Na przyklad, w wielu systemach uniksowych, ponizsze dwa skrypty pozwola przechowywac pliki w formie skompresowanej, ale nadal umozliwia ogladanie ich bezposrednio przy pomocy less: lessopen.sh: #! /bin/sh case "$1" in *.Z) TEMPFILE=$(mktemp) uncompress -c $1 >$TEMPFILE 2>/dev/null if [ -s $TEMPFILE ]; then echo $TEMPFILE else rm -f $TEMPFILE fi ;; esac lessclose.sh: #! /bin/sh rm $2 Aby uzyc tych skryptow, nalezy umiescic oba tam, skad moga byc wykonywane i ustawic LESSOPEN="lessopen.sh %s", oraz LESSCLOSE="lessclose.sh %s %s". Mozna napisac bardziej zlozone skrypty LESSOPEN i LESSCLOSE, akceptujace inne typy plikow skompresowanych itd. Mozliwe jest takze przygotowanie preprocesora wejscia posylajacego dane bezposrednio potokiem do less, zamiast wstawiania danych do pliku zastepujacego. Unika sie w ten sposob potrzeby zdekompresowania calego pliku zanim zacznie sie go ogladac. Preprocesor wejscia dzialajacy w ten sposob zwany jest potokiem wejsciowym. Potok wejsciowy, zamiast wypisywac nazwe pliku wyjsciowego na standardowe wyjscie, wypisuje cala zawartosc pliku zastepujacego na standardowe wyjscie. Jesli potok nie wypisze zadnych znakow na standardowe wyjscie, plik zastepujacy nie istnieje i less uzyje pliku oryginalnego, jak zwykle. Aby uzyc potoku wejsciowego, nalezy zmienic pierwszy znak w zmiennej srodowiskowej LESSOPEN na kreske pionowa (|), aby zaznaczyc, ze preprocesor wejsciowy jest potokiem. Podobnie jak w przypadku niepotokowych preprocesorow wejscia. Lancuch polecenia musi zawierac jedno wystapienie %s, ktore jest zastepowane nazwa wejsciowego pliku. Na przyklad, w wielu systemach uniksowych, ponizszy skrypt zadziala tak jak poprzednie skrypty przykladowe: lesspipe.sh: #! /bin/sh case "$1" in *.Z) uncompress -c $1 2>/dev/null ;; *) exit 1 ;; esac exit $? Aby uzyc tego skryptu, nalezy go umiescic go tam, skad moze byc wykonywany i ustawic LESSOPEN="|lesspipe.sh %s". Prosze zauwazyc, ze preprocesor nie moze utworzyc pustego pliku, poniewaz jest to interpretowane jako brak zastepnika i uzywany jest plik oryginalny. Aby tego uniknac, jesli LESSOPEN zaczyna sie od dwoch pionowych kresek, zachowanie gdy wyjscie jest puste, zalezy od statusu zakonczenia. Jesli wyjscie jest puste i status zakonczenia jest rowny zero, to puste wyjscie jest uwazane za tekst zastepczy. Jesli wyjscie jest puste, a status zakonczenia jest niezerowy, to uzywany jest oryginalny plik. Ze wzgledu na kompatybilnosc z poprzednimi wersjami less, jesli LESSOPEN zaczyna sie jedynie od jednej pionowej kreski, status zakonczenia preprocesora jest ignorowany. Gdy uzywa sie potoku wejsciowego, mozna uzyc rowniez postprocesora LESSCLOSE, ale zwykle nie jest on potrzebny, poniewaz nie ma pliku zastepujacego ktory nalezaloby posprzatac. W tym przypadku nazwa pliku zastepujacego przekazywana do postprocesora LESSCLOSE jest "-". Ze wzgledu na kompatybilnosc z poprzednimi wersjami less, potok lub preprocesor wejscia nie jest uzywany, jesli less przeglada standardowe wejscie. Jednak jesli pierwszym znakiem LESSOPEN jest kreska (-), preprocesor wejscia jest uzywany do standardowego wejscia i innych plikow. W takim przypadku kreska nie jest uwazana za czesc polecenia preprocesora. Jesli przegladane jest standardowe wejscie, preprocesor wejscia otrzyma nazwe pliku skladajaca sie z pojedynczej kreski. Analogicznie, jesli pierwsze dwa znaki LESSOPEN to kreska pionowa i kreska (|-) lub dwie kreski pionowe i kreska (||-), potok wejsciowy jest uzywany do standardowego wejscia i innych plikow. Ponownie, kreska nie jest w takim przypadku uwazana za czesc polecenia potoku wejsciowego. NARODOWE ZESTAWY ZNAKOW W pliku wejsciowym istnieja trzy rodzaje znakow: znaki normalne moga byc wyswietlane bezposrednio na ekranie. znaki sterujace nie powinny byc wyswietlane bezposrednio, ale mozna sie ich spodziewac w zwyklych plikach tekstowych (jak backspace i tabulacje). znaki binarne nie powinny byc wyswietlane bezposrednio i nie spodziewamy sie ich w plikach tekstowych. "Zestaw znakow" to po prostu opis tego, jakie znaki maja byc uwazane za normalne, sterujace i binarne. Do wybrania zestawu znakow mozna uzyc zmiennej srodowiskowej LESSCHARSET. Mozliwymi wartosciami LESSCHARSET sa: ascii BS, TAB, NL, CR i znak wysuwu do nowej strony sa znakami sterujacymi, wszystkie znaki o wartosciach pomiedzy 32 a 126 sa normalnymi znakami, a wszystkie pozostale - binarnymi. iso8859 Wybiera zestaw znakow ISO 8859. Jest to to samo, co ASCII, z wyjatkiem tego, ze znaki miedzy 160 i 255 sa traktowane jako normalne. latin1 To samo, co iso8859. latin9 To samo, co iso8859. dos Wybiera zestaw znakow odpowiedni dla MS-DOS-u. ebcdic Wybiera zestaw znakow EBCDIC. IBM-1047 Wybiera zestaw znakow EBCDIC stosowany przez OS/390 Unix Services. W EBCDIC jest to zestaw analogiczny do latin1. Podobny efekt mozna uzyskac ustawiajac w srodowisku albo LESSCHARSET=IBM-1047 albo LC_CTYPE=en_US. koi8-r Wybiera rosyjski zestaw znakow. next Wybiera zestaw znakow odpowiedni dla komputerow NeXT. utf-8 Wybiera kodowanie UTF-8 zestawu znakow ISO 10646. UTF-8 jest wyjatkowe, poniewaz obsluguje znaki wielobajtowe w pliku wejsciowym. Jest to jedyny zestaw znakow obslugujacy znaki wielobajtowe. windows Wybiera zestaw znakow odpowiedni dla Microsoft Windows (cp 1251). W wypadkach szczegolnych moze zajsc potrzeba przystosowania less do uzywania zestawu znakow innego niz te, ktore mozna wskazac przy pomocy LESSCHARSET. Wowczas do zdefiniowania zestawu znakow nalezy uzyc zmiennej srodowiskowej LESSCHARDEF. Powinna byc ona ustawiona na lancuch, ktorego kazdy znak okresla jeden znak w zestawie znakow. Znak "." uzywany jest dla znakow normalnych, "c" dla sterujacych i "b" dla binarnych. Mozna uzyc liczby dziesietnej oznaczajacej powtorzenie. Na przyklad, "bccc4b." oznaczaloby, ze znak [o kodzie] 0 jest binarny, 1, 2 i 3 sa sterujace, 4, 5, 6 i 7 sa binarne, a 8 jest normalny. Wszystkie znaki po ostatnim sa przyjmowane za takie same jak ostatni, znaki wiec pomiedzy 9 a 255 bylby tu normalne (jest to przyklad, niekonieczne odpowiadajacy jakiemus rzeczywistemu zestawowi znakow). Tabela ponizsza pokazuje wartosc LESSCHARDEF rownowazna kazdej z mozliwych wartosci LESSCHARSET: ascii 8bcccbcc18b95.b dos 8bcccbcc12bc5b95.b. ebcdic 5bc6bcc7bcc41b.9b7.9b5.b..8b6.10b6.b9.7b 9.8b8.17b3.3b9.7b9.8b8.6b10.b.b.b. IBM-1047 4cbcbc3b9cbccbccbb4c6bcc5b3cbbc4bc4bccbc 191.b iso8859 8bcccbcc18b95.33b. koi8-r 8bcccbcc18b95.b128. latin1 8bcccbcc18b95.33b. next 8bcccbcc18b95.bb125.bb Jesli ani LESSCHARSET ani LESSCHARDEF nie sa ustawione, ale w zmiennych srodowiskowych LC_ALL, LC_TYPE lub LANG znaleziono jeden z lancuchow "UTF-8", "UTF8", "utf-8" lub "utf8", to domyslnym zestawem znakow jest utf-8. Jesli tego lancucha nie znaleziono, ale wykorzystywany system obsluguje interfejs setlocale, less uzyje setlocale do okreslenia zestawu znakow. setlocale kontrolowane jest ustawieniem zmiennych srodowiskowych LANG lub LC_CTYPE. Na koniec, jesli interfejs setlocale rowniez nie jest dostepny, to domyslnym zestawem znakow jest latin1. Znaki binarne i sterujace wyswietlane sa w odwroconych kolorach. Kazdy taki znak wyswietlany jest w notacji z daszkiem, jesli to mozliwe (np. ^A dla Control-A). Notacja z daszkiem uzywana jest tylko jesli odwrocenie trzeciego bitu od konca daje normalny znak drukowalny. W przeciwnym razie znak jest wyswietlany jako cyfra szesnastkowa w nawiasach ostrych. Format ten mozna zmienic ustawiajac zmienna srodowiskowa LESSBINFMT. LESSBINFMT moze zaczynac sie od "*" i jednego znaku wybierajacego atrybut wyswietlania: "*k" to miganie, "*d" - pogrubienie, "*u" - podkreslenie, "*s" - odwrocone kolory, "*n" - normalny. Jesli LESSBINFMT nie zaczyna sie od "*", przyjmowany jest atrybut normalny. Reszta LESSBINFMT to lancuch, ktory moze zawierac jedna sekwencje ucieczki w stylu printf (% plus x, X, o, d itd.). Na przyklad, jesli LESSBINFMT ma wartosc "*u[%x]", znaki binarne wyswietlane sa jako podkreslone liczby szesnastkowe otoczone nawiasami kwadratowymi. Wartoscia domyslna, jesli nie okreslono LESSBINFMT, jest "*s<%02X>". Ostrzezenie: wynik rozwiniecia znakow za pomoca LESSBINFMT musi miec mniej niz 31 znakow. Jesli zestawem znakow jest utf-8, zmienna srodowiskowa LESSUTFBINFMT dziala podobnie do LESSBINFMT, lecz stosuje sie do punktow kodowych Unikodu, ktore zostaly prawidlowo odczytane, lecz sa nieodpowiednie do wyswietlania (np. sa nieprzypisanymi punktami kodowymi). Jej domyslna wartosc to "". Prosze zauwazyc, ze LESSUTFBINFMT i LESSBINFMT wspoldziela ustawienie atrybutu wyswietlania ("*x"), zatem podanie takowego wplynie na obie; LESSUTFBINFMT jest odczytywane po LESSBINFMT, dlatego jej ustawienie, jesli wystapi, bedzie mialo priorytet. Problematyczne liczby osemkowe w pliku UTF-8 (pochodzace z obcietych sekwencji osemkowych; tworzace pelne, lecz nie bedace najkrotszymi postaciami, sekwencje; nieprawidlowe sekwencje osemkowe; samotne koncowe osemki) sa wyswietlane indywidualnie za pomoca LESSBINFMT, aby umozliwic diagnostyke nieprawidlowej postaci pliku UTF-8. Jesli zestawem znakow jest utf-8, w rzadkich przypadkach przydatne moze byc przesloniecie definicji Unikodowej typu okreslonych znakow. Na przyklad znaki z obszaru prywatnego (Private Use Area) sa zwykle traktowane jako znaki sterujace, jednak jesli korzysta sie ze specjalnego fontu ze znakami drukowalnymi w tym zakresie, mozna chciec przekazac less, aby traktowal takie znaki jako drukowalne. Mozna to uczynic ustawiajac zmienna srodowiskowa LESSUTFCHARDEF na liste rozdzielonych przecinkami definicji typow znakow. Kazda definicja typu znaku sklada sie z jednego, szesnastkowego punktu kodowego albo dwoch punktow kodowych rozdzielonych kreska, po ktorej wystepuje dwukropek i typ znaku. Kazdy szesnastkowy punkt kodowy moze byc opcjonalnie poprzedzony przez "U" lub "U+". Jesli poda sie dwa punkty kodowe, typ jest ustawiany dla wszystkich znakow znajdujacych sie pomiedzy tymi wartosciami, wlacznie z nimi samymi. Jesli wystepuje wiele wartosci punktow kodowych rozdzielonych przecinkiem, musza wystepowac one w rosnacej kolejnosci numerycznej. Znak typu moze byc jednym z: p Zwykly znak drukowalny. w Szeroki (na dwie spacje) znak drukowalny. b Znak binarny (niedrukowalny). c Znak skladajacy (o zerowej szerokosci). Przykladowo, ustawienie LESSUTFCHARDEF na E000-F8FF:p,F0000-FFFFD:p,100000-10FFFD:p spowoduje ustawienie wszystkich znakow z obszaru prywatnego (Private Use Area) na drukowalne. ZNAKI ZACHETY Opcja -P pozwala dostosowac znaki zachety do wlasnych upodoban. Lancuch podany opcji -P zastepuje okreslony lancuch zachety. Pewne znaki w tym lancuchu sa interpretowane w sposob szczegolny. Mechanizm znakow zachety jest raczej skomplikowany, azeby zapewniac elastycznosc, ale zwykly uzytkownik nie musi rozumiec szczegolow konstruowania wlasnych lancuchow zachety. Znak procentu plus dowolny pojedynczy znak rozwijany jest zaleznie od tego, czym jest ten nastepny znak (ponizsze odniesienia do rozmiaru pliku wejsciowego odnosza sie do rozmiaru po obrobce przez preprocesor, jesli korzysta sie z preprocesora wejscia). %bX Zastepowany przez przesuniecie bajtowe w biezacym pliku wejsciowym. Po b nastepuje pojedynczy znak (pokazany jako X powyzej), ktory okresla wiersz, ktorego przesuniecia bajtowego nalezy uzyc. Jesli znakiem tym jest "t", uzywane jest przesuniecie bajtowe wiersza wyswietlanego na gorze ekranu, "m" oznacza wiersz srodkowy, "b" oznacza wiersz dolny, "B" oznacza wiersz tuz przed dolnym, a "j" oznacza wiersz "docelowy", jak to okresla opcja -j. %B Zastepowany przez rozmiar biezacego pliku wejsciowego. %c Zastepowany przez numer kolumny tekstu widniejacego w pierwszej kolumnie ekranu. %dX Zastepowany przez numer strony dla wskazanego wiersza pliku wejsciowego. Wiersz, ktory ma zostac uzyty, okresla X, tak jak w opcji %b. %D Zastepowany przez liczbe stron w pliku wejsciowym, lub, co jest rownowazne, przez numer strony ostatniego wiersza pliku. %E Zastepowany przez nazwe edytora (ze zmiennej srodowiskowej VISUAL, lub EDITOR jesli VISUAL nie jest zdefiniowana). Zob. omowienie elementu LESSEDIT ponizej. %f Zastepowany przez nazwe biezacego pliku wejsciowego. %F Zastepowany przez ostatnia skladowa nazwy biezacego pliku wejsciowego. %g Zastepowany przez nazwe biezacego pliku wejsciowego, w postaci chronionej przed powloka. Jest to przydatne, gdy rozwiniety lancuch bedzie uzyty w poleceniu powloki np. w LESSEDIT. %i Zastepowany przez indeks biezacego pliku w liscie plikow wejsciowych. %lX Zastepowany przez numer wiersza w pliku wejsciowym. Wiersz, ktorego nalezy uzyc okreslany jest przez X, jak w opcji %b. %L Zastepowany przez numer wiersza ostatniego wiersza w pliku wejsciowym. %m Zastepowany przez calkowita liczbe plikow wejsciowych. %pX Zastepowany przez pozycje procentowa w biezacym pliku wejsciowym, wedlug przesuniec w bajtach. Wiersz, ktorego nalezy uzyc okreslany jest przez X, jak w opcji %b. %PX Zastepowany przez pozycje procentowa w biezacym pliku wejsciowym, wedlug liczby wierszy. %s To samo co %B. %t Powoduje, ze wszystkie spacje wystepujace na koncu sa usuwane. Zwykle uzywane na koncu lancucha, ale moze sie pojawic gdziekolwiek. %T Zwykle rozwijany do slowa "file" (plik). Jednak przy przegladaniu plikow poprzez liste tagow za pomoca opcji -t, jest rozwijany do slowa "tag". %x Zastepowany nazwa nastepnego pliku wejsciowego w liscie. Jesli jakikolwiek z elementow jest nieznany (na przyklad rozmiar pliku, jesli wejsciem jest potok), zamiast niego wypisywany jest znak zapytania. Format lancucha zachety mozna zmieniac zaleznie od pewnych warunkow. Pytajnik plus pojedynczy znak zachowuje sie jak "IF"; zaleznie od tego znaku rozpatrywany jest warunek. Jesli warunek jest prawdziwy, wszystkie znaki nastepujace po znaku zapytania i znaku warunku, az do kropki, sa umieszczane w zachecie. Jesli warunek jest falszywy, znaki te nie sa tam umieszczane. Dwukropka wystepujacego miedzy znakiem zapytania i kropka mozna uzyc do zaznaczenia "ELSE"; wszystkie znaki pomiedzy dwukropkiem i kropka sa wlaczane do lancucha wtedy i tylko wtedy, gdy warunek IF jest falszywy. Znakami warunku (nastepujacymi po znaku zapytania) moga byc: ?a Prawda jesli juz wlaczono do zachety jakies znaki. ?bX Prawda jesli znane jest przesuniecie bajtowe okreslonego wiersza. ?B Prawda jesli znany jest rozmiar biezacego pliku wejsciowego. ?c Prawda jesli tekst jest przesuniety w poziomie (%c jest niezerowe). ?dX Prawda jesli znany jest numer strony dla podanego wiersza. ?e Prawda jesli osiagnieto koniec pliku. ?f Prawda jesli istnieje nazwa pliku wejsciowego (tzn. wejscie nie jest potokiem). ?lX Prawda jesli znany numer okreslonego wiersza. ?L Prawda jesli znany jest numer ostatniego wiersza pliku. ?m Prawda jesli jest wiecej niz jeden plik wejsciowy. ?n Prawda jesli jest to pierwsza zacheta w nowym pliku wejsciowym. ?pX Prawda jesli znana jest, liczona wedlug przesuniec bajtowych, pozycja procentowa w pliku okreslonego wiersza. ?PX Prawda jesli znana jest, liczona wedlug liczby wierszy, pozycja procentowa w pliku okreslonego wiersza. ?s To samo co "?B". ?x Prawda jesli istnieje nastepny plik wejsciowy (to jest, biezacy plik nie jest ostatnim). Wszystkie znaki inne niz znaki specjalne (znak zapytania, dwukropek, kropka i odwrotny ukosnik) staja sie bez zmian czescia zachety. Wszystkie znaki specjalne mozna umiescic w zachecie doslownie, poprzedzajac je odwrotnym ukosnikiem. Kilka przykladow: ?f%f:Standardowe wejscie. Ta zacheta wypisuje nazwe pliku, jesli jest znana, w przeciwnym razie lancuch "Standardowe wejscie". ?f%f .?ltWiersz %lt:?pt%pt\%:?btBajt %bt:-... Ta zacheta wypisze nazwe pliku, jesli jest znana. Po nazwie pliku nastepuje numer wiersza, jesli znany, w przeciwnym razie pozycja procentowa, jesli znana, w przeciwnym razie przesuniecie bajtowe, jesli znane. W przeciwnym razie wypisywany jest myslnik. Prosze zauwazyc, ze kazdy znak zapytania ma odpowiadajaca mu kropke, i ze % po %pt jest wstawiony doslownie poprzez poprzedzenie go odwrotnym ukosnikiem. ?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x..%t"; To wypisuje nazwe pliku, jesli jest to pierwsza zacheta w pliku, plus komunikat "file N of N", jesli istnieje wiecej niz jeden plik wejsciowy. Nastepnie, jesli jestesmy na koncu pliku, wypisywany jest lancuch "(END)" plus nazwa nastepnego pliku, jesli istnieje. Na koncu obcinane sa wszelkie koncowe spacje. Jest to zacheta domyslna. Dla odniesienia, ponizej podano wartosci domyslne pozostalych dwoch zachet (odpowiednio -m i -M). Kazda podzielona jest tu na dwa wiersze, ale tylko dla czytelnosci. ?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x.: ?pB%pB\%:byte %bB?s/%s...%t ?f%f .?n?m(%T %i of %m) ..?ltlines %lt-%lb?L/%L. : byte %bB?s/%s. .?e(END) ?x- Next\: %x.:?pB%pB\%..%t A tu jest domyslny komunikat wypisywany przez polecenie =: ?f%f .?m(%T %i of %m) .?ltlines %lt-%lb?L/%L. . byte %bB?s/%s. ?e(END) :?pB%pB\%..%t Rozwijanie zachet jest uzywane rowniez do innego celu: jesli zdefiniowano zmienna srodowiskowa LESSEDIT, uzywana jest ona jako polecenie do wykonania w momencie wywolania polecenia v. Lancuch w LESSEDIT rozwijany jest tak samo jak lancuch zachety. Domyslna wartosc LESSEDIT to: %E ?lm+%lm. %g Prosze zauwazyc, ze rozwijane jest to do nazwy edytora, plus znak + i numer wiersza, plus nazwa pliku w postaci chronionej przed powloka. Jesli edytor uzytkownika nie akceptuje skladni "+numer_wiersza", albo ma inne roznice w skladni wywolania, mozna zmienic zmienna LESSEDIT zeby zmodyfikowac zachowanie domyslne. BEZPIECZENSTWO Gdy zmienna srodowiskowa LESSSECURE jest ustawiona na 1, less pracuje w trybie "bezpiecznym". Oznacza to, ze nastepujace mozliwosci sa wylaczone: ! polecenie powloki # polecenie powloki w stylu zachety | polecenie potokowe :e polecenie ogladania nowego pliku v polecenie edycyjne s -o plik logow -k uzywanie plikow lesskey -t uzywanie plikow z tagami metaznaki w nazwach plikow, takie jak * uzupelnianie nazwy pliku (TAB, ^L) plik historii less moze takze zostac skompilowany na stale w trybie "bezpiecznym". KOMPATYBILNOSC Z MORE Jesli zmienna srodowiskowa LESS_IS_MORE jest ustawiona na 1 lub gdy program jest wywolany z dowiazania nazwanego "more", less zachowuje sie (niemal) w zgodnosci z opisem polecenia more(1) z normy POSIX. W tym trybie, odmienne zachowanie programu less przejawia sie w nastepujacych okolicznosciach: Opcja -e dziala inaczej. Gdy opcja -e nie jest ustawiona, less zachowuje sie tak, jak gdyby ustawiona byla opcja -e. Gdy opcja -e jest ustawiona, less zachowuje sie tak, jak gdyby ustawiona byla opcja -E. Opcja -m dziala inaczej. Gdy opcja -m nie jest ustawiona, uzywana jest srednia zacheta i jest ona poprzedzona lancuchem "--More--". Gdy opcja -m jest ustawiona, uzywana jest krotka zacheta. Opcja -n dziala jak opcja -z. Zwykle zachowanie opcji -n jest w tym trybie niedostepne. Parametr opcji -p jest traktowany jak polecenie less, a nie wzorzec wyszukiwania. Zmienna srodowiskowa LESS jest ignorowana, a w jej miejscu stosowana jest zmienna srodowiskowa MORE. ZMIENNE SRODOWISKOWE Zmienne srodowiskowe moga byc okreslone albo w srodowisku systemu, jak zwykle, albo w pliku lesskey(1). Jesli zmienne srodowiskowe zdefiniowano w wiecej niz jednym miejscu, to zmienne zdefiniowane w lokalnym pliku lesskey maja priorytet nad zmiennymi ze srodowiska systemu, ktore z kolei ma priorytet nad zmiennymi zdefiniowanymi w zdefiniowanymi w systemowym pliku lesskey. COLUMNS Ustawia liczbe kolumn na ekranie. Ma priorytet na liczba kolumn okreslona przez zmienna TERM (jednak jesli korzysta sie z systemu okien obslugujacego TIOCGWINSZ lub WIOCGETD, to pojecie rozmiaru ekranu okreslone przez ten system jest nadrzedne w stosunku do zmiennych srodowiskowych LINES i COLUMNS). EDITOR Nazwa edytora (uzywanego dla polecenia v). HOME Nazwa katalogu domowego uzytkownika (uzywana do znalezienia pliku lesskey w systemach uniksowych i OS/2). HOMEDRIVE, HOMEPATH Zlozenie zmiennych srodowiskowych HOMEDRIVE i HOMEPATH tworzy nazwe katalogu domowego uzytkownika, jesli nie zdefiniowano zmiennej HOME (tylko w wersji dla Windows). INIT Nazwa katalogu inicjalizacji uzytkownika (uzywana do znalezienia pliku lesskey w systemach OS/2). LANG Jezyk okreslajacy zestaw znakow. LC_CTYPE Jezyk okreslajacy zestaw znakow. LESS Opcje ktore sa przekazywane less automatycznie. LESSANSIENDCHARS Znaki, ktore moga konczyc sekwencje ANSI sterujace kolorem (domyslnie "m"). LESSANSIMIDCHARS Znaki, ktore moga pojawic sie miedzy znakiem ESC, a znakiem koncowym w sekwencji ANSI sterujacej kolorem (domyslnie "0123456789:;[?!"'#%()*+ LESSBINFMT Format wyswietlania znakow niedrukowalnych i niesterujacych. LESSCHARDEF Okresla zestaw znakow. LESSCHARSET Wybiera predefiniowany zestaw znakow. LESSCLOSE Wiersz polecen wywolujacy (opcjonalny) postprocesor wejscia. LESSECHO Nazwa programu lessecho (domyslnie "lessecho"). Program lessecho uzywany jest do rozwijania metaznakow, takich jak * czy ?, w nazwach plikow w systemach uniksowych. LESSEDIT Prototypowy lancuch dla edytora (uzywany dla polecenia v). Zob. omowienie w sekcji ZNAKI ZACHETY. LESSGLOBALTAGS Nazwa polecenia wykorzystywanego przez opcje -t do znalezienia tagow globalnych. Normalnie powinno to byc ustawione na "global", jesli system ma polecenie global(1). Jesli nie jest ustawione, tagi globalne nie sa uzywane. LESSHISTFILE Nazwa pliku historii, uzywanego do pamietania polecen wyszukiwania i polecen powloki, pomiedzy wywolaniami less. Jesli jest ustawiony na "-" lub "/dev/null", plik historii nie jest uzywany. Wartosc domyslna zalezy od systemu operacyjnego, lecz wynosi zwykle: Linux i Unix "$XDG_STATE_HOME/lesshst" lub "$HOME/.local/state/lesshst" lub "$XDG_DATA_HOME/lesshst" lub "$HOME/.lesshst". Windows i MS-DOS "$HOME/_lesshst". OS/2 "$HOME/lesshst.ini" lub "$INIT/lesshst.ini". LESSHISTSIZE Maksymalna liczba polecen zachowywanych w pliku historii. Domyslnie: 100. LESSKEYIN Nazwa domyslnego pliku zrodlowego lesskey. LESSKEY Nazwa domyslnego pliku binarnego lesskey (nieuzywane, jesli istnieje "$LESSKEYIN"). LESSKEYIN_SYSTEM Nazwa domyslnego systemowego pliku zrodlowego lesskey. LESSKEY_SYSTEM Nazwa domyslnego systemowego pliku binarnego lesskey (nieuzywane, jesli istnieje "$LESSKEYIN_SYSTEM"). LESSMETACHARS Lista znakow uwazanych za metaznaki przez powloke. LESSMETAESCAPE Przedrostek, ktory less doda przed kazdym metaznakiem w poleceniach wysylanych do powloki. Jesli LESSMETAESCAPE jest lancuchem pustym, polecenia zawierajace metaznaki nie beda przekazywane powloce. LESSOPEN Wiersz polecen wywolujacy (opcjonalny) preprocesor wejscia. LESSSECURE Uruchamia less w trybie "bezpiecznym". Zob. omowienie w sekcji BEZPIECZENSTWO. LESSSEPARATOR Lancuch do dolaczenia do nazwy katalogu przy uzupelnianiu nazwy pliku. LESSUTFBINFMT Format wyswietlania niedrukowalnych punktow kodowych Unikodu. LESSUTFCHARDEF Przeslania typ podanych znakow Unikodu. LESS_COLUMNS Ustawia liczbe kolumn na ekranie. W przeciwienstwie do zmiennej COLUMNS, ma pierwszenstwo nad systemowym wyobrazeniem o rozmiarze ekranu, tak wiec moze posluzyc do zajecia przez less szerokosci mniejszej niz pelna szerokosc ekranu. Jesli jest ustawiona na liczbe ujemna, ustawia liczbe kolumn na o tyle mniejsza od faktycznej szerokosci ekranu. LESS_LINES Ustawia liczbe wierszy na ekranie. W przeciwienstwie do zmiennej LINES, ma pierwszenstwo nad systemowym wyobrazeniem o rozmiarze ekranu, tak wiec moze posluzyc do zajecia przez less wysokosci mniejszej niz pelna wysokosc ekranu. Jesli jest ustawiona na liczbe ujemna, ustawia liczbe wierszy na o tyle mniejsza od faktycznej wysokosci ekranu. Gdy jest ustawiona, less odswieza caly ekran przy kazdym poleceniu ruchu, tak wiec przewijanie moze byc wolniejsze. LESS_DATA_DELAY Czas (w milisekundach), po jakim, po odczycie danych z wejscia, wyswietlony zostanie komunikat "Waiting for data" (oczekiwanie na dane). Domyslnie: 4000 (4 sekundy). LESS_IS_MORE Emuluje polecenie more(1). LESS_TERMCAP_xx Gdzie "xx" sa dwoma dowolnymi znakami; przeslania definicje mozliwosci terminala termcap dla zadanego "xx" LINES Ustawia liczbe wierszy na ekranie. Ma priorytet nad liczba wierszy okreslona przez zmienna TERM (jednak jesli korzysta sie z systemu okien obslugujacego TIOCGWINSZ lub WIOCGETD, to pojecie rozmiaru ekranu okreslone przez ten system jest nadrzedne w stosunku do zmiennych srodowiskowych LINES i COLUMNS). MORE Opcje ktore sa przekazywane less automatycznie, gdy program dziala w trybie kompatybilnosci z more. PATH Sciezka szukania uzytkownika (uzywana do znalezienia pliku lesskey w systemach MS-DOS i OS/2). SHELL Powloka uzywana przy wykonywaniu polecenia ! oraz do rozwijania nazw plikow. TERM Typ terminala na ktorym uruchamiany jest less. VISUAL Nazwa edytora (uzywanego dla polecenia v). XDG_CONFIG_HOME Mozliwe polozenie pliku lesskey; zob. rozdzial PRZYPISANIA KLAWISZY. XDG_DATA_HOME Mozliwe polozenie pliku historii; zob. opis zmiennej srodowiskowej LESSHISTFILE. XDG_STATE_HOME Mozliwe polozenie pliku historii; zob. opis zmiennej srodowiskowej LESSHISTFILE. ZOBACZ TAKZE lesskey(1), lessecho(1) PRAWA AUTORSKIE Copyright (C) 1984-2023 Mark Nudelman less jest czescia projektu GNU i stanowi wolne oprogramowanie. Mozna go rozprowadzac dalej i/lub modyfikowac na warunkach albo (1) Powszechnej Licencji Publicznej GNU, wydanej przez Fundacje Wolnego Oprogramowania, albo (2) Licencji Less. Szczegoly dotyczace rozprowadzania znajduja sie w pliku README pakietu dystrybucyjnego less. Wraz z less powinienes otrzymac egzemplarz Powszechnej Licencji Publicznej GNU (GNU General Public License) - zobacz plik COPYING. Jesli nie - napisz do Free Software Foundation, 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA. Powinienes takze otrzymac kopie Licencji Less - zobacz plik LICENSE. less rozpowszechniany jest z nadzieja, iz bedzie uzyteczny - jednak BEZ JAKIEJKOLWIEK GWARANCJI, nawet domyslnej gwarancji PRZYDATNOSCI HANDLOWEJ albo PRZYDATNOSCI DO OKRESLONYCH ZASTOSOWAN. W celu uzyskania blizszych informacji siegnij do Powszechnej Licencji Publicznej GNU. AUTOR Mark Nudelman Bledy prosimy zglaszac pod adresem https://github.com/gwsw/less/issues Wiecej informacji mozna znalezc na witrynie macierzystej programu less: https://greenwoodsoftware.com/less TLUMACZENIE Autorami polskiego tlumaczenia niniejszej strony podrecznika sa: Gwidon S. Naskrent , Wojtek Kotwica i Michal Kulach Niniejsze tlumaczenie jest wolna dokumentacja. Blizsze informacje o warunkach licencji mozna uzyskac zapoznajac sie z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje sie ZADNEJ ODPOWIEDZIALNOSCI. Bledy w tlumaczeniu strony podrecznika prosimy zglaszac na adres listy dyskusyjnej . wersja 643: 20 lipca 2023 r. LESS(1)